باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - اظهارات اخیر عباس عراقچی در راستای تهدیدات مقامات غربی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران همگی نشان‌دهنده اقتدار ایران و ناکامی‌های غرب است.

بیانیه تهران؛ دیپلماسی هوشمند و مهار فشار‌های غرب

بیانیه تهران در سال ۲۰۱۰ که از مذاکرات ایران با ترکیه و برزیل شکل گرفت، نقطه عطفی در دیپلماسی هسته‌ای ایران بود. برخلاف ادعا‌های رسانه‌های غربی، ایران در این سند تعهدی یک‌جانبه برای ارسال اورانیوم غنی‌شده به ترکیه نپذیرفت. ماده ششم بیانیه صراحتاً هرگونه تبادل سوخت را به توافق‌نامه‌ای مکتوب با گروه وین (آمریکا، روسیه، فرانسه و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) مشروط کرد. این شرط‌گذاری هوشمندانه، ریشه در بی‌اعتمادی عمیق به غرب داشت که بار‌ها با بدعهدی، حقوق ایران تحت NPT را نقض کرده بود. ایران نه‌تنها امتیازی یک‌طرفه نداد، بلکه با گرفتن تعهد تحویل ۱۲۰ کیلوگرم سوخت ۲۰ درصد برای رآکتور تحقیقاتی تهران، ابتکار عمل را در دست گرفت. گزارش‌های آژانس در سال‌های بعد، پایبندی ایران به NPT را تأیید کرد، در حالی که کشور‌های غربی با تحریم‌های غیرقانونی، تعهدات خود را زیر پا گذاشتند. بیانیه تهران نشان داد که ایران می‌تواند با حفظ استقلال، مذاکرات را از موضع قدرت پیش ببرد و فشار‌های جهانی را به فرصت تبدیل کند.

 خودکفایی؛ سپر اقتدار ایران

رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگران گروه صنعتی مپنا در اردیبهشت ۱۳۹۳ در خصوص بدعهدی غربی‌ها یادآور شدند: ذخیره‌ی کشور داشت تمام میشد، این نیروگاه میخوابید، رادیودارو‌ها که مورد نیاز بود و در اینجا تولید میشد، از دسترس مردم دور میشد؛ مسئولین در تلاش افتادند که بیست درصد را تهیّه کنند. ماجرای بازی درآوردنِ قدرتمندان دنیا - در رأس همه‌شان آمریکا و بعضی قدرت‌های دیگر - سر قضیّه‌ی بیست درصد، یک ماجرای شیرینِ طولانیِ شنیدنی است که چه کردند اینها! ما حاضر بودیم این را بخریم، آنها به انواع و اقسام حیَل متشبّث میشدند که اشکال‌تراشی کنند، تا اینکه بالاخره جمهوری اسلامی به این نتیجه رسید که بیست درصد را باید خودش تولید کند، [امّا]آنها باور نمیکردند که این کار تحقّق پیدا کند و باور نمیکردند بعد از آنکه بیست درصد تولید شد، امکان تولید سوخت از آن به‌وجود بیاید؛ یعنی بتوانند میله‌ی سوخت و صفحه‌ی سوخت به‌وجود بیاورند؛ این کار را هم جوان‌های جمهوری اسلامی - مثل شما‌ها - دانشمندان جوان، با هوششان، با ابتکارشان، با مدیریّتهای خوب توانستند انجام بدهند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین در این دیدار خاطرنشان کردند: حالا که همه‌ی دنیا فهمیدند و دانستند که جمهوری اسلامی به این فنّاوری دست پیدا کرده و محصول را تولید کرده و میتواند از این محصول استفاده کند، راه افتاده‌اند، این میگوید از ما بخرید، آن میگوید از ما بخرید؛ میگویند حاضریم به شما بفروشیم؛ امّا تولید نکنید؛ دنیا این‌جوری است. فشار دنیا، بداَدایی‌های قدرت‌های گوناگون بزرگ و کوچک دنیا در مقابل نظام جمهوری اسلامی و هر نظام مستقلّی، تابع ضعف و قوّت این نظام است؛ هر جا شما ضعیف باشید، بداَدایی آنها بیشتر میشود؛ هر جا شما قوی بودید، توانا بودید، روی پای خودتان توانستید بایستید، آنها مجبور میشوند مؤدّبانه‌تر با شما رفتار بکنند، منطقی‌تر با شما رفتار بکنند؛ این کلید حلّ همه‌ی مشکلات کشور است.

در شرایطی که کشور‌های غربی از فروش سوخت به ایران برای رآکتور تحقیقاتی تهران، که برای تولید رادیودارو‌های حیاتی بیماران ضروری بود، خودداری می‌کردند، دانشمندان ایرانی با ابتکار و پشتکار، نه‌تنها به فناوری غنی‌سازی ۲۰ درصد دست یافتند، بلکه میله‌ها و صفحات سوخت را تولید کردند. این دستاورد که در گزارش‌های آژانس در سال ۲۰۱۱ تأیید شد، غرب را وادار به عقب‌نشینی کرد. کشور‌های غربی پس از این مؤفقیت، پیشنهاد فروش سوخت به ایران را مطرح کردند، اما با شرط توقف تولید داخلی، پیشنهادی که ایران به دلیل تجربه بدعهدی‌های غرب رد کرد. این پیشرفت نه‌تنها نیاز‌های داخلی را تأمین کرد، بلکه جایگاه ایران را به‌عنوان یک قدرت علمی تثبیت کرد و نشان داد که توان داخلی می‌تواند تحریم‌ها را بی‌اثر کند.

حق هسته‌ای ایران؛ تأکید عراقچی بر NPT

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با تأکید بر حقوق قانونی ایران تحت معاهده NPT، اظهار داشت که ایران به‌عنوان یکی از امضاکنندگان اصلی این معاهده، کاملاً حق داشتن چرخه کامل سوخت هسته‌ای را دارد. او با اشاره به امکان دستیابی به توافقی معتبر و پایدار، شرط آن را اراده سیاسی و نگرش منصفانه طرف‌های مقابل دانست و هشدار داد که لفاظی‌های تحریک‌آمیز و مواضع حداکثری، تنها شانس موفقیت مذاکرات را نابود می‌کند.

این اظهارات نشان‌دهنده موضع قاطع ایران در دفاع از حقوق خود است. عراقچی با رد ادعا‌های تکراری غرب مبنی بر غیرصلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، تأکید کرد که دروغ‌پردازی نمی‌تواند واقعیت‌های بنیادین را تغییر دهد. این موضع‌گیری، در ادامه استراتژی دیپلماتیک ایران از زمان بیانیه تهران، نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها از حقوق خود عقب‌نشینی نمی‌کند، بلکه با پشتوانه توان علمی و صنعتی، مذاکرات را از موضع قدرت پیش می‌برد.

 مکانیسم ماشه؛ بلوف سیاسی فرانسه

ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه چندی پیش تهدید کرد که در صورت عدم توافق ایران و آمریکا، مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد. این تهدید، که رویترز نیز به آن اشاره کرد، در ادامه اظهارات روبیو مطرح شد که مدعی بود ایران باید غنی‌سازی را متوقف کرده و سوخت را وارد کند.

این ادعا‌ها در حالی است که ایران بار‌ها پایبندی خود به NPT را اثبات کرده و غنی‌سازی را حق قانونی خود می‌داند. کشور‌های غربی، از جمله فرانسه، در مذاکرات گذشته، مانند ماجرای بیانیه تهران، به تعهدات خود عمل نکردند. تهدید مکانیسم ماشه بیشتر یک بلوف سیاسی برای فشار بر ایران است تا اقدامی عملی. ایران با تکیه بر توان داخلی و دیپلماسی فعال، نشان داده که چنین تهدید‌هایی نمی‌تواند مسیر استقلال آن را متوقف کند.

ایران، مقتدر و مستقل

جمهوری اسلامی ایران با درس‌آموزی از بدعهدی‌های غرب، مسیر خودکفایی و دیپلماسی هوشمند را در پیش گرفته است. بیانیه تهران، تولید اورانیوم ۲۰ درصد، و مواضع قاطع عباس عراقچی در دفاع از حقوق هسته‌ای ایران، اقتدار این کشور را به نمایش گذاشت. در مقابل، ناکارآمدی آمریکا در سیگنال‌گیت و تهدید‌های توخالی اروپا، ناتوانی غرب را آشکار کرد. همان‌گونه که رهبر انقلاب تأکید کردند، توان داخلی کلید پیروزی است و ایران با این اصل، مقتدرانه به پیش می‌رود.