باشگاه خبرنگاران جوان؛ نرگس امام‌جمعه - شرایط جنگی و بحران‌های ناشی از آن، تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر روی تمامی افراد جامعه، به ویژه کودکان و نوجوانان دارد. 

کودکان و نوجوانان در این وضعیت‌ها به شدت آسیب‌پذیر هستند و نیاز به حمایت و توجه ویژه‌ای دارند. جنگ نه تنها بر سلامت جسمی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به سلامت روانی و عاطفی آن‌ها نیز آسیب برساند. در این شرایط، والدین و مراقبین نقش حیاتی در ایجاد احساس امنیت و آرامش برای کودکان ایفا می‌کنند. 

رفتار صحیح با کودکان در زمان جنگ، شامل ایجاد فضایی امن، برقراری ارتباط مؤثر و مدیریت استرس است. این گزارش به بررسی روش‌ها و نکات کلیدی برای حمایت از کودکان در شرایط بحرانی می‌پردازد و راهکارهایی را ارائه می‌دهد که والدین می‌توانند با استفاده از آن‌ها به بهبود وضعیت روحی و عاطفی فرزندان خود کمک کنند. در همین راستا به یک متخصص تعلیم و تربیت و روانشناس کودک با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت و‌گو پرداخت.

مهدی بیاتی، متخصص تعلیم و تربیت و روانشناس کودک گفت: کنترل استرس در کودکان و نوجوانان در شرایط بحرانی همچون جنگ نیازمند رویکردی حساس و متفاوت است که باید مورد توجه قرار گیرد.

این متخصص تعلیم و تربیت و روانشناس با بیان این که در شرایط جنگی والدین باید با فرزندان خود صحبت کنند؛ افزود: گفت‌وگوی آرام با استفاده از زبان ساده و غیرترسناک، به کودکان کمک می‌کند تا احساس امنیت کنند. کودکان حق دانستن دارند، اما اطلاعات باید به شکلی ارائه شود که اضطراب آن‌ها را افزایش ندهد. 

مهدی بیاتی ادامه داد: در مواقع جنگ و استرس‌زا از کودکان و نوجوانان خود بپرسید چه احساسی دارند. برای کودکان کوچک‌تر، از نقاشی یا داستان‌گویی برای باز کردن گفت‌وگو استفاده کنید. 

این متخصص تعلیم و تربیت و روانشناس تصریح کرد: دروغ گفتن یا پنهان‌کردن حقایق ممکن است اعتماد کودک را از بین ببرد و اضطراب را افزایش دهد به همین علت از دروغ گفتن به پردازید.

مهدی بیات گفت: تا حد امکان برنامه‌های روزمره مانند خواب، غذا و بازی را حفظ کنید. این کار به کودک احساس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری می‌دهد.

وی افزود: تایید احساسات کودک بسیار مهم است. کودکان از واکنش‌های عاطفی بزرگسالان الگو می‌گیرند. سعی کنید اضطراب خود را بیش از حد به کودک منتقل نکنید.

این متخصص تعلیم و تربیت و روانشناس ادامه داد: در آغوش گرفتن و تماس فیزیکی ایمن می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. تمرینات تنفسی می‌تواند به آرامش کودک کمک کند. 

او افزود: نقاشی، داستان‌گویی یا بازی‌های نمادین به کودک کمک می‌کند احساسات خود را بیان کند. همچنین فعالیت‌های لذت‌بخش مانند پیاده‌روی یا خواندن داستان‌های شاد قبل از خواب را تشویق کنید.

این روانشناس تصریح کرد: اجتناب از تنبیه فیزیکی یا کلامی خشن برای حفظ سلامت روانی کودک ضروری است. 

 بیات با بیان این که والدین برای جلوگیری از ترس کودکان از عباراتی مانند «افراد بد» یا «دشمن» پرهیز کنند؛ اظهار کرد: شناخت علائم PTSD در کودکان مهم است. در کودکان زیر ۶ سال، PTSD ممکن است به صورت کابوس‌های مکرر، رفتارهای بازگشتی (مثل مکیدن انگشت)، ترس از جدایی یا تحریک‌پذیری شدید ظاهر شود.

این روانشناس درباره راه‌‌های درمانی این اختلال تصریح کرد:  رواندرمانی (مانند بازی درمانی یا درمان شناختی-رفتاری) به عنوان خط اول درمان توصیه می‌شود.

وی افزود: والدین یا مراقبانی که استرس خود را مدیریت می‌کنند، بهتر می‌توانند از کودک حمایت کنند.  همچنین ارتباط با سایر والدین یا گروه‌های حمایتی می‌تواند بار روانی را کاهش دهد.

در نهایت، شرایط جنگی نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی کودکان نیز تأثیرات عمیقی می‌گذارد. والدین و مراقبان باید با آگاهی از نیازها و احساسات فرزندان خود، فضایی امن و حمایتگر ایجاد کنند. با برقراری ارتباط مؤثر، حفظ روال‌های روزمره، و استفاده از روش‌های کاهش استرس، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا با این شرایط دشوار بهتر کنار بیایند.