باشگاه خبرنگاران جوان؛ ارینب سیفی - بسیاری از ما درست نمی‌دانیم از چه زمانی عبارت «نسل زد» وارد ادبیات کارشناسان و منتقدان و حتی ادبیات روزمره‌مان شد، اما زمان زیادی نیست که این عبارت را بار‌ها از زبان افراد مختلف می‌شنویم. نسلی متفاوت، جسور، سرکش و بی‌پروا که دنیای مجازی را بیشتر و بهتر از دنیای واقعی می‌شناسد.

نسلی متفاوت از نسل‌های قبل خود

نسل زد یا نسل نت به افرادی گفته می‌شود که تقریبا بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ متولد شده‌اند. این نسل از همان ابتدای کودکی وقتی چشمان خود را به روی دنیا گشودند، توانستند پیشرفت اینترنت و سایر ابزار‌های هوشمند دنیا را ببینند و اصلا به‌همین‌خاطر به آنها نسل نت (اینترنت) یا بومی‌های دیجیتال گفته می‌شود.

این تفاوت نسل زد با نسل‌های قبل توجه بسیاری از کارشناسان تربیتی و مسئولان فرهنگی و منتقدان را به خود جلب کرد. برخی از متفاوت بودن این نسل می‌گفتند و دیگران از سرکشی و بی‌پروایی‌شان. ادبیات عجیب و غریب و غیر مودبانه‌شان هم نماد بود برای معرفی این نسل. این تعاریف تند و انتقادی، تصویری هیولاگونه در ذهن جامعه ساخته بود از این نسل.

دشمن روی موج هیجانات نسل زد

روز‌های ملتهب ۱۴۰۱ با جرقه‌ای کوچک بر انبار باروت هیجان نسل زد آتشی را به راه انداخت که به خیال دشمن می‌توانست براندازی را به دنبال داشته باشد و رویای ۴۵ ساله‌شان را به واقعیت تبدیل کند. ناآرامی‌های ۱۴۰۱ «نسل زد» را دوباره روی زبان‌ها انداخت. نسلی که حالا بخشی از آن دانشجوی دانشگاه‌ها بودند و بخشی دیگر محصل مدارس. نسلی که به واسطه زندگی در شبکه‌های اجتماعی مجازی، باور کرده بودند آدم‌های آن‌ورِ مرز‌ها خیرشان را می‌خواهند و برایشان شادی و خوشبختی می‌آورند. به همین باور این نسل پر شر و شور، به خیابان ریختند، شعار دادند، کلاس و درس و دانشگاه را تعطیل کردند، شلوغ کردند. دشمن آنقدر روی این نسل حساب کرده بود و سرکشی‌هایش را به نام خود فاکتور کرده بود که نسل زد را بازوی کمکی خود برای براندازی می‌دانست و تخم نفرت و کینه کاشت میان دل‌های بی‌شیله پیله‌ی این نسل و از هر طریقی تلاش می‌کرد تا بر آتش این کینه و نفرت بدمد.

برای این هدف تلاش کرد تا نام «ایران» را از «جمهوری اسلامی ایران» جدا کند و مفهوم جدیدی از «وطن» را برای این نسل تعریف کند. عباراتی مانند «تیم فوتبال جمهوری اسلامی» به جای «تیم ملی فوتبال ایران»، «پرچم جمهوری اسلامی» به جای «پرچم ایران» و حتی «زیرساخت‌های جمهوری اسلامی» را به جای «زیرساخت‌های کشور ایران» را جایگزین کند. اما این تنها تلاش دشمن برای مخدوش کردن تصویر وطن در اذهان نسل زدی‌ها و ناامید کردنشان نبود. زیر سوال بردن مفهوم امنیت از طریق شوخی با عبارت «عوضش امنیت داریم» از دیگر تلاش‌های دشمن برای گمراهی این نسل جوان و بی‌خبر بود. 

در بحبوحه ناآرامی‌های ۱۴۰۱، نسل زدی‌ها به خیال اعتراض به وضع نامطلوب‌شان آب در آسیاب دشمن می‌ریختند و نمی‌دانستند امید هرچند واهی برای نابودی ایران را در دل دشمن زنده نگه می‌دارند. دشمن، اما یک چیز را یادش رفته بود به این نسل بیاموزد؛ «اگر ایران وطن نیست، پس وطن کجاست؟» در روز‌های طولانی بعد از ۱۴۰۱، وقتی التهابات آرام گرفت و زخم‌ها التیام یافتند، نسل زد هم کم‌کم آرام گرفت. بعضی‌ها، اما این نسل را فراموش نکردند. گروهی فریاد زدند این نسل را دریابید و بعضی دیگر در انتقادات تند و تیزشان آنها را نسل احمق خطاب کردند.

 سکانسی که تصویر نسل زدی‎‌ها را عوض کرد

در روز‌های خاموشی و فراموشی نسل زد، فصل هفتم سریال پایتخت در نوروز ۱۴۰۱ بار دیگر موضوع نسل زد را بر سر زبان‌ها انداخت. سکانس مشاجره بهتاش که نماد و نماینده نسل زد در این سریال بود با دایی‌اش؛ نقی معمولی در قسمت نوزدهم و سکانس مبارزه او با خرس برای دفاع از خانواده در قسمت بیستم پایتخت ۷، تصویر جدیدی از نسل زد را به مخاطب و جامعه ایرانی ارائه داد. تصویری که با واکنش بسیاری از افراد همراه بود و تحلیل‌های متفاوتی را به دنبال داشت. شاید سازندگان این سکانس هرگز گمان نمی‌کردند تلاشی که در این سریال برای تغییر تصویر نسل زد در اذهان مردم انجام دادند چند ماه بعد در واقعیت به ثمر بشیند.

 نسل جنگ ندیده‌ی پای کار ایران ایستاده

نسل زدی‌ها مبارزات پیش از انقلاب را ندیده‌اند، جنگ را نمی‌شناختند و حتی معنی دفاع را هم به خوبی نمی‌دانستند. تمام آنچه که از این مفاهیم در ذهن داشتند، روایت‌هایی بود که از آدم‌های دور و نزدیک شنیده بودند، کتاب‌هایی که خوانده بودند و یا عکس و فیلم‌هایی که از جنگ دیده بودند. روایت‌هایی که دشمن تمام زورش را گذاشته بود تا در آن جای جلاد و شهید را عوض کند. نسل زدی‌ها حتی وطن را هم درست نمی‌شناختند. باورش نداشتند و رویای مهاجرت از وطن را در سر می‌پروراندند. موشک‌های اسرائیلی، اما این رویا را به بیداری شیرین تبدیل کردند.

۲۳ خرداد ۱۴۰۴ وقتی صدای انفجار موشک‌های دشمن در شهر‌های مختلف کشور شنیده شد، نسل زدی‌ها را بیداری عمیق کشاند. دشمن که تا پیش از این در جریان اعتراضات ۱۴۰۱ تلاش میکرد تا خود را حامی، دلسوز، همراه و همصدا با این نسل نشان دهد به یکباره نقابش افتاده بود. 

شهادت سرداران، دانشمندان هسته‌ای و تعدادی از هموطنان غیرنظامی به دست دشمن متجاوز که برخی از آنها نیز از نسل زد بودند، اگرچه سیلی سخت و دردناکی به صورت نسل خوش باور زد بود، اما آنچنان بیدارشان کرد که طی چند ساعت تمام تلاش‌های چندین ساله دشمن برای استفاده از ظرفیت این نسل به منظور براندازی را نقش بر آب شد.

مصاحبه و اظهارات ضد ایرانی افرادی که در جریان ناآرامی‌های ۱۴۰۱ خود را رهبر اعتراضات می‌دانستند همچون آب سردی بر پیکر باور‌های نسل زد بود. شبکه‌های فارسی زبان خارجی که در بحبوحه‌ی ناآرامی‌ها تصاویر اعتراضات را پوشش می‌دادند، حالا چهره‌ی بدون روتوش خود را به نمایش گذاشته و با بانیان این جنایت آشکار گفتگوی زنده انجام می‌دادند.

نسل زد ایرانی، اما بر خلاف تصورات غالب جامعه، این بار تصویر دیگری از خود نشان داد. نسلی که بخشی از هویتش را در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده بود، لب به اعتراف گشود و از قاتلان هموطنان و متجاوزان به خاک کشورشان اعلام برائت و بیزاری کردند. بسیاری از کاربران نسل زدی در حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی با ابراز ندامت از آنچه که در جریان ناآرامی‌های ۱۴۰۱ در قالب اعتراض به وضع موجود انجام دادند، از تمامیت ارضی ایران و حتی حمهوری اسلامی ایران دفاع کردند. 

فعالیت این نسل به همینجا ختم نشد و جنبش رسانه‌ای عظیمی را در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی در حمایت از وطن به راه انداخت. دختران نسل زد ویدئو‌هایی را منتشر کردند که در آن به زبان فارسی و انگلیسی از کشورمان ایران دفاع کردند. در یکی از این ویدئو‌ها دختری نوجوان از این نسل در میدان آزادی چفیه فلسطینی به سر می‌بندد و با بلندگویی در دست سرودی برای ایران میخواند. در ویدئویی دیگر که در روز‌های ابتدایی حمله تجاوزکارانه اسرائیل به ایران و پس از هشدار رژیم صهیونیستی برای تخلیه تهران ضبط شد، دختری از نسل زد در نمایی که در آن برج میلاد هم پیداست برای دشمن رجز میخواند. 

دختر رجزخوان در این ویدئو می‌گوید: «امروز ۲۷ خرداده و همونطور که می‌بینید ما توی شهرمون تهران هستیم و با آرامش زندگی می‌کنیم. یه عده گفتن تهران رو تخلیه کنید. مگر اینکه جنازه ما رو از تهران ببرید. مرگ بر اسرائیل! نصر من الله و فتح قریب!» 

نسل زد؛ سرمایه‌ای که به وطن برگشت

ویدئو‌هایی که نسل زد در روز‌های جنگ تحمیلی اسرائیل به ایران ساختند و در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند به همراه هشتگ‌های #پای_ایرانم، #جانم_فدای_ایران، #لبیک_یا_خامنه‌ای و...، همچنین حضور پرشور این نسل در راهپیمایی روز جمعه خشم در حمایت از ایران و رهبری، سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلاری دشمنان جمهوری اسلامی ایران را برای تاثیرگذاری بر اذهان این نسل و آماده سازی آنها برای تغییر نظام و براندازی، به هدر داد. به طوری که رهبران ناآرامی‌های ۱۴۰۱ در آنسوی مرز‌ها اذعان کردند که حمله رژیم صهیونیسیت به ایران، پروژه آنها برای براندازی را بیست سال به عقب انداخت.

 این حوادث علاوه بر همدل ساختن ملت ایران و ترمیم شکاف‌های ایجاد شده در سال‌های قبل نشان داد که نسل زد نه تنها احمق نیستند که حتی می‌توانند با ظرفیت بزرگی که در زمینه‌های مختلف دارند، سرمایه‌های ارزشمندی برای حفظ ماهیت ایرانی و جمهوری اسلامی ایران باشند. سرمایه‌هایی که با شناخت تفاوت‌ها و تقویت اشتراکات‌شان با نسل‌های قبل و ایران اسلامی، به پشتوانه محکمی برای مقابله با دشمن تبدیل شوند. همانطور که سردار شهید سلامی گفت: «ما به دشمنان بیرونی که در داخل کشور می‌خواهند آشوب به‌پا کنند، می‌گوییم با همین جوانانی که فریب شما را خوردند به سراغتان خواهیم آمد.»