چاپخانه‌ای که با مرکب عرق و عشق، ماندگار شد
در دل یکی از خیابان‌های قدیمی شهرستان فردوس، چاپخانه‌ای نفس می‌کشد که بیش از نیم قرن است کاغذ و مرکب را به خاطرات ماندگار مردم این دیار تبدیل می‌کند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ فهیمه کدخدا - سال ۱۳۵۲ بود که نخستین چاپخانه فردوس توسط مرحوم اصغری در خیابان سعدآباد (خرمشهر فعلی) راه‌اندازی شد؛ جایی که امکانات اولیه چاپ به حداقل می‌رسید و عشق و اراده، موتور محرک کار بود.چاپخانه‌ای خانوادگی که سه نسل در آن تلاش کردند تا صدای فرهنگ، هرچند بی‌صدا، اما ماندگار بماند.
جواد خانی، مدیر کنونی این چاپخانه می‌گوید: آن زمان نشریه‌ای در فردوس نبود. بیشتر کارهای اداری، فاکتور و کارت‌های شخصی را چاپ می‌کردیم. حتی فرم‌بندی را با دست انجام می‌دادیم.
نسلی که چاپ را زندگی کرد
چاپخانه‌ای که با مدیریت پدر آغاز شد و حالا خانی و فرزندش آن را اداره می‌کنند.
خانی از ورود خود در سال ۱۳۶۸ به این حرفه می‌گوید و ادامه می‌دهد: این کار خانوادگی بوده و هست؛ هر نسل، میراث‌دار نسل قبل.
در روزهای ابتدایی، دستگاه‌های ملخی و حروف سربی ستون‌های این کارگاه کوچک را تشکیل می‌دادند؛ اما سال ۱۳۷۲، نقطه عطفی برای این چاپخانه بود؛ دستگاه برش اتوماتیک و سیستم دیجیتال به مجموعه اضافه شد.
نهایتاً سال ۱۴۰۲ با ورود چاپ افست، تحولی بزرگ در این واحد چاپی رقم خورد.
با این حال، خانی معتقد است دستگاه‌های ملخی هنوز جای خود را دارند و گاه برای چاپ شماره‌سریال و پرفراژ، از آن‌ها استفاده می‌شود.
روزهای پررونق و سال‌های رکود
بین سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷، بازار چاپ در فردوس داغ بود؛ کارت‌های عروسی و اوراق اداری، بیشترین سفارش را به خود اختصاص می‌دادند. اما شروع کرونا، ورق را برگرداند. بسیاری از چاپخانه‌ها تعطیل شدند و بازار چاپ، دوران سختی را تجربه کرد.
خانی با حسرت می‌گوید: قبلاً در این چاپخانه، شبانه‌روز کار می‌کردیم. الان کمتر شده، ولی نفس کار قطع نشده.
مدیر این چاپخانه قدیمی اعتقاد دارد که چاپخانه‌ها با وجود دیده‌نشدن، از ارکان فرهنگ‌اند: اگر ما نباشیم، حتی یک برگ اعلامیه هم منتشر نمی‌شود. از گذشته با کمترین امکانات، بهترین خدمات را دادیم؛ چون کار ما، ستون خاموش اما مؤثر فرهنگ است.
میراثی از عشق و تلاش
خانی در پایان گفت‌وگو، با اشاره به عکس قدیمی چاپخانه در سال ۱۳۵۴ که خودش، آقای اتفاقی و مرحوم انصاری در آن حضور دارند، می‌گوید: کاش اگر روزی از ما نوشتند، بگویند این چاپخانه با تلاش و عشق سه نسل، سرپا ماند. ما از ۵ صبح تا ۲ نیمه‌شب کار می‌کردیم. الان سرعت دستگاه‌ها بیشتر شده، اما خاطرات همان است... انگار هنوز حرف‌های دستگاه ملخی در گوشم می‌پیچد.
چاپخانه خانی در شهرستان فردوس، نماد تلاش نسل‌به‌نسل برای حفظ و استمرار یکی از زیرساخت‌های فرهنگی خراسان جنوبی است؛ چاپخانه‌ای که با وجود چالش‌های صنعت چاپ، هنوز ایستاده و مرکب عشق را روی کاغذ جاری می‌کند.
