باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- به گزارش فارن پالیسی، نیروی هوایی هند (IAF) پس از درگیری‌های کوتاه‌مدت با پاکستان در ماه مه، اکنون با بحرانی جدی مواجه شده است. در حالی که پیشتر انتظار می‌رفت عملکرد این نیرو مشابه جنگ‌های پیشین هند با پاکستان در سال‌های ۱۹۴۷، ۱۹۶۵، ۱۹۷۱ و ۱۹۹۹ باشد، اما داده‌ها نشان می‌دهد درگیری اخیر منجر به از دست رفتن چندین هواپیمای جنگی شده است؛ هرچند شمار دقیق این تلفات همچنان محل اختلاف است.

نیروی هوایی هند در حال حاضر تنها ۳۱ اسکادران عملیاتی در اختیار دارد، در حالی که ظرفیت مصوب آن ۴۲ اسکادران است. به گزارش فارن پالیسی، یکی از دلایل اصلی این شکاف، روند کند خریدهای دفاعی در هند است. این وضعیت زمانی وخیم‌تر شد که طی ماه‌های اخیر، سه فروند از جنگنده‌های قدیمی جگوار در تمرین‌های آموزشی سقوط کردند. این جنگنده‌های بریتانیایی-فرانسوی که از سال ۱۹۷۹ وارد خدمت شده‌اند، همچنان به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای و فنی در خدمت باقی مانده‌اند.

در نمایشگاه هوایی بنگلور در فوریه امسال، رئیس ستاد نیروی هوایی هند، مارشال A.P. سینگ، در اظهاراتی بی‌سابقه، شرکت دولتی هندوستان آئرواتیکس (HAL) را به دلیل تأخیرهای مکرر در تحویل هواپیماها مورد انتقاد قرار داد. به گزارش فارن پالیسی، وی به‌ویژه نسبت به تأخیر در تولید مدل Mk-1A هواپیمای سبک تِجاس ابراز نارضایتی کرد.

برنامه توسعه تِجاس از دهه ۱۹۸۰ آغاز شده بود، اما به دلیل ناکارآمدی موتور ساخت داخل، هند ناچار به استفاده از موتور آمریکایی F404 شد؛ موتوری که همچنان در نسخه‌های فعلی این جنگنده استفاده می‌شود. با وجود گذشت سال‌ها، این هواپیما هنوز مراحل آزمایش عملیاتی نهایی را طی نکرده است.

HAL که زمانی با همکاری آلمان و بریتانیا جنگنده‌های مؤثری برای نیروی هوایی هند می‌ساخت، امروز به دلیل وابستگی کامل به قراردادهای دولتی، نبود رقابت داخلی، و تولید تحت لیسانس هواپیماهای خارجی، در مسیر افول قرار گرفته است. به گزارش فارن پالیسی، این ضعف ساختاری، نیروی هوایی را با کمبود جدی در ناوگان عملیاتی‌اش مواجه کرده است.

در کنار جنگنده‌های سالخورده جگوار، هند همچنان از میگ-۲۱های ساخت شوروی استفاده می‌کند که قرار بود سال گذشته بازنشسته شوند. این هواپیماها که در میان افسران نظامی به "تابوت‌های پرنده" معروفند، در دهه گذشته موجب مرگ ۷۳ خلبان بر اثر سقوط‌های غیر رزمی شده‌اند. مقامات اکنون می‌گویند قصد دارند این جنگنده‌ها را تا پایان سال بازنشسته کنند.

به گزارش فارن پالیسی، یکی دیگر از مشکلات عمده، ناکارآمدی ساختاری در فرایند خرید تسلیحات نظامی است. با وجود رشد سریع اقتصادی، هند کمتر از ۲.۵ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی می‌کند. نکته قابل تأمل اینجاست که بخش عمده‌ای از این بودجه صرف حقوق و مستمری می‌شود، و سهم ناچیزی برای نوسازی و خریدهای کلان باقی می‌ماند.

هند در دوران جنگ سرد، به‌راحتی از شوروی تسلیحات پیشرفته دریافت می‌کرد، اما امروز حتی روسیه نیز تخفیفی ارائه نمی‌دهد. به همین دلیل، هند تلاش کرده منابع واردات تسلیحاتی خود را متنوع‌تر کند، اما قیمت بالای تسلیحات مدرن همچنان مانعی بزرگ است.

نمونه بارز این چالش، خرید جنگنده فرانسوی رافال در سال ۲۰۱۵ است. در حالی که نیاز عملیاتی نیروی هوایی ۱۲۶ فروند اعلام شده بود، دولت هند تنها ۳۶ جنگنده سفارش داد. اخیراً نیز قرارداد خرید ۲۶ فروند رافال برای نیروی دریایی امضا شده که گرچه خلأ موجود در توان هوایی دریایی را تا حدی پر می‌کند، اما به گزارش فارن پالیسی، همچنان راهکاری موقت و ناکافی تلقی می‌شود.

از سوی دیگر، برخی تصمیم‌های سیاسی نیز بر توان رزمی نیروی هوایی تأثیر منفی گذاشته است. به عنوان مثال، هند در سال ۲۰۱۶ پیشنهاد شرکت لاکهید مارتین برای انتقال خط تولید F-16 به خاک خود را رد کرد. بسیاری معتقدند دلیل اصلی این تصمیم، نگرانی از استفاده پاکستان از همین مدل هواپیما بود. این تصمیم نه‌تنها فرصت تقویت شراکت راهبردی با آمریکا را از بین برد، بلکه توسعه صنعت دفاعی داخلی هند را نیز با مانعی جدی روبرو ساخت.

در مجموع، به گزارش فارن پالیسی، نیروی هوایی هند در حالی با تهدیدات جدی از سوی پاکستان و چین روبروست که با ضعف‌های ساختاری، کمبود تسلیحات، و بی‌ثباتی در برنامه‌ریزی دفاعی، در حال از دست دادن برتری خود است. در غیاب اصلاحات اساسی، این نیرو در مسیر افولی قرار دارد که توقف آن چندان ساده نخواهد بود.