باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری - این روز‌ها بحث نظام مهندسی و انتخابات آن در محافل خبری و مهندسی کشور پیچده. بر خلاف سال‌های گذشته امسال با پایان روند برگزاری دهمین دوره انتخابات شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، برای نخستین‌بار شاهد معرفی سریع و بدون تأخیر اعضای اصلی شورای مرکزی از سوی وزیر راه و شهرسازی بودیم؛ اقدامی که از منظر کارشناسان، گامی مهم در راستای شفاف‌سازی، رعایت عدالت انتخاباتی بوده است.

سازمان نظام‌مهندسی ساختمان یک سازمان غیردولتی است که هدف از تأسیس آن به‌طور کلی اجرای قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال ۱۳۷۴ است. شاید سازمان نظام‌مهندسی را بتوان بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی در کشور دانست. طبق آمار‌های تقریبی، سازمان نظام‌مهندسی ساختمان به تنهایی چیزی حدود ۱۰۰ هزار عضو در سراسر کشور دارد؛ به‌گونه‌ای که چندین سازمان نظام‌مهندسی متناسب با رشته‌های مختلف در کشور فعالیت می‌کند.

وظایف و مسئولیت‌های سازمان نظام‌مهندسی عبارت است از استفاده از هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، پیشرفت و بالا بردن سطح کیفیت و دانش فنی در تمامی بخش‌های مربوط به ساختمان و شهرسازی، همکاری و هماهنگی با سازمان‌ها و مراجع مرتبط جهت کنترل و اجرای درست و دقیق ساختمان بر اساس ضوابط مباحث مقررات ملی ساختمان، کنترل، نظارت، شناسایی متخلفان و ارجاع به مراجع قانونی ذی صلاح در حین انجام خدمات مهندسی، ارزشیابی، تعیین صلاحیت و صدور پروانه اشتغال به کار مهندسان، دفاع از حقوق اجتماعی و حیثیت حرفه‌ای اعضا و تشویق و حمایت از فعالیت‌های باارزش، همکاری و هماهنگی با شهرداری‌ها و همچنین وزارت مسکن و شهرسازی، ترویج اصول صحیح مهندسی از طریق مباحث مقررات ملی ساختمان، ارائه گزارشات مرتبط با ساخت‌وساز و همچنین نظارت به اجرای صحیح و اصولی طرح‌های ساختمانی، عمرانی و شهرسازی از جمله وظایف و مسئولیت‌های سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور است.

شکیل ساختار ساختمان‌سازی هم در ایران بدین صورت است که مهندس فنی و متخصص ساختمان در رأس هرم سازندگی قرار می‌گیرند و بعد از آن صاحبان مهارت‌های فنی در سطوح میانی، کارگران فنی، بدنه هرم فنی ساخت‌وساز است. انتخابات هیئت مدیره سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان هر سه سال یک بار برگزار می‌شود. این انتخابات برای انتخاب اعضای هیئت مدیره سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان استان‌ها برگزار می‌شود. با توجه به آنکه امسال دهمین دوره از انتخابات شورای مرکزی نظام مهندسی طبق اعلام فرزانه صادق وزیر راه وشهرسازی مشارکت ۹۸ درصدی داشته. عدد و رقمی معنادار برای حفظ کیان این سازمان غیردولتی با اهداف فنی و صنفی.

فرزانه صادق همچنین گفته است: «سازمان نظام مهندسی مستقل است و وزارت راه هیچ دخالتی نخواهد داشت، من به رای شما نهایت احترام گذاشتم، کسب رضایت ۱۰۰ درصدی همه امکان‌پذیر نبود. چون مهم بود اولاً به رای‌ها احترام بگذاریم، دوماً عدالت منطقه‌ای در کل کشور وجود داشته باشد و استان‌ها نماینده اصلی یا علی‌البدل داشته باشند. در کوتاه‌ترین زمان به دلیل شفافیت شاخصه‌ها، کار انجام شد؛ اما من و وزارت راه مطالبه‌گری زیادی خواهیم داشت». از نظر وزیر راه و شهرسازی، «رانت زمین و سوداگری در حوزه زمین از مهم‌ترین موضوعات است، سازمان نظام مهندسی نماینده مهندسانی است که آمده‌اند تا کیفیت محیط زیست بهتری برای مردم رقم بزنند. اما در این مدت مسئولیتم در موضوع کمیسیون ماده ۵ ندیدم نظام مهندسی ورود کند. باید پذیریم از زمانی که مقررات ملی ساختمان رخ داده، تخریب‌ها در زلزله‌ها به شکل چشمگیری تفاوت داشت و این هنر نظام مهندسی است. رونق ساخت و ساز باید بازنگری اساسی شود، نوع خدمات مهندسی در نظام مهندسی باید بازنگری شود، وزارت راه هم در این حوزه وظیفه دارد، چون اعتلای کیفیت ساخت و ساز از وظایف وزارت راه است».

در دوره‌های گذشته فاصله میان زمان برگزاری انتخابات و اعلام ترکیب نهایی شورا، بعضاً تا پنج ماه به طول انجامیده و زمینه‌ساز بروز فشار‌های بیرونی و جابه‌جایی‌های غیرکارشناسی شده است؛ اما در دوره دهم، این فرآیند در کمترین زمان ممکن و به شکل کم‌سابقه‌ای انجام شد. به طوری که دوره دهم، بلافاصله پس از پایان انتخابات، وزیر راه و شهرسازی اقدام به معرفی ترکیب نهایی شورای مرکزی کرد؛ تصمیمی که بسیاری آن را نشانه‌ای از اراده جدی برای مقابله با لابی‌گری‌ها و فشار‌های سیاسی و غیرسیاسی در فرآیند انتخاب می‌دانند.

یکی از شاخصه‌های متمایز انتخاب این دوره، حضور تمامی نفرات اول در هفت رشته تخصصی است. در دوره‌های گذشته، برخی استان‌ها حتی یک نماینده هم نداشتند، در حالی‌که بعضی دیگر تا چهار نماینده در شورا داشتند.

براساس ماده ۱۱۵ آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، شورای مرکزی در نخستین جلسه خود که به دعوت وزیر راه و شهرسازی و به ریاست وی تشکیل می‌شود، موظف است سه نفر را از میان اعضای خود به‌منظور تعیین رییس شورای مرکزی به وزیر راه و شهرسازی پیشنهاد کند. وزیر نیز یکی از این سه نفر را جهت صدور حکم ریاست سازمان، به رییس‌جمهور معرفی خواهد کرد.

 در جلسه رسمی شورای مرکزی دوره دهم سازمان نظام مهندسی ساختمان که دوشنبه ششم مرداد ۱۴۰۴ برگزار شد، اعضای شورا با رأی‌گیری مخفی، سه نامزد را برای معرفی به وزیر راه و شهرسازی برگزیدند. اسامی و آرای این نامزد‌ها عبارت است از امین مقومی با ۱۸ رأی، پیروز حناچی با ۱۷ رأی و ابراهیم کریمی با ۸ رأی. امین مقومی به مدت ۱۳ سال رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم بوده و از ۲۶ آبان ماه سال گذشته با دستور وزیر راه وشهرسازی به عنوان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور فعالیت می‌کند. ابراهیم کریمی هم به عنوان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان گلستان چندین سال فعالیت کرده. پیروز حناچی هم همان شهردار سابق تهران است که در دوره مسئولیت خود با اعضای شورای شهر اختلافات عدیده‌ای داشته و با اختلاف تنها یک رأی از هفتم آذر ۱۳۹۷ تا ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ به عنوان چهل و ششمین شهردار تهران فعالیت کرد. 

وزیر راه و شهرسازی از بین این سه گزینه باید یک نفر را به عنوان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور انتخاب و به رئیس جمهور معرفی کند تا این شخص به مدت سه سال بر سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور ریاست کند.