باشگاه خبرنگاران جوان - ممنوعیت کشت که در استان کرمانشاه به عنوان کشت دوم در مناطق معتدل و سرد مثل صحنه، هرسین و کنگاور از سال ۱۳۹۵ شدت گرفته بود در طی چند سال اخیر توسط سازمان جهاد کشاورزی ممنوع شده است.

با وجود هشدار‌های مکرر کارشناسان جهادکشاورزی مبنی بر ممنوعیت کشت برنج در استان کرمانشاه ولی همچنان شاهد کشت این محصول در برخی نقاط استان هستیم که به چالشی جدی برای منابع آبی منطقه در دوران خشکسالی مبدل شده است.

کشت برنج بر اساس الگوی کشت وزارت جهاد کشاورزی در خارج از استان‌های گیلان و مازندران براساس مصوب ۱۳۹۷/۰۸/۰۹ هیات وزیران ممنوع شده است و وزارت جهاد کشاورزی موظف است نسبت به معرفی کشت‌های جایگزین برنج در خارج از استان‌های گیلان و مازندران اقدام و با فعالیت‌های ترویجی و اعطای کمک‌های فنی و اعتباری حمایت‌های لازم را به عمل آورد ضمن آنکه ارایه هرگونه حمایت و خدمات مرتبط با کشت برنج اعم از یارانه، نهاده‌های تولید (انرژی، کود، بذر، سم و ماشین آلات)، خرید توافقی، بیمه و تسهیلات و احداث و توسعه کارخانه شالیکوبی صرفاً در استان‌های گیلان و مازندران مجاز است.

اما چرا کشت این محصول به غیر از گیلان و مازندران در بقیه استان‌های کشور از جمله کرمانشاه ممنوع اعلام شده است؟ نکته مهم در تولید برنج، تامین آب مورد نیاز برای کشت آن است؛ طبق برآورد‌ها برای تولید یک کیلوگرم برنج بین سه تا پنج هزار لیتر آب نیاز است در حالی که بیشتر دشت‌های کشور از جمله این استان با مشکل کم آبی و حتی در برخی موارد با فرونشست به دلیل برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی دست و پنجه نرم می‌کند و کشت محصولات آب بر از جمله برنج به آینده محیط زیستی منطقه آسیب می‌زند.

به گفته کارشناسان اقتصادی و صاحبنظران در حوزه آب و محیط زیست هزینه کشت برنج در شرایط «کم آب بر» کشور بسیار بیشتر از نفع آن است و کشت محصولات آب بر در برخی مناطق به هیچ عنوان توجیه ندارد، چرا که «ارزش آب مصرفی در این مناطق بالاتر از محصولی است که به دست می‌آید.»

برای کنترل و رصد کشت محصولات مختص هر استان وزارت جهاد کشاورزی اقدام به اجرای طرحی به نام الگوی کشت از چند سال قبل کرده است تا محصولات کشاورزی متناسب با توان آبی هر منطقه تولید شوند، اما این برنامه در اجرا نتوانسته آنطور که باید به اهداف مورد نظر دست یابد به طوری که کارشناسان حوزه کشاورزی نابسامانی‌های موجود در مسیر تولید و بازار محصولات کشاورزی را ناشی از عدم اجرای الگوی کشت مناسب می‌دانند.

طرح ممنوعیت کشت برنج در کرمانشاه با جدیت دنبال می‌شود

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه گفت: ممنوعیت کشت‌های پرآب بر از جمله برنج که در برخی شهرستان‌های شرق استان انجام شده است با جدیت دنبال شده و با متخلفان برخورد می‌شود.

طهماسب نجفی افزود: شرق استان در سال زراعی جاری دارای کمترین میزان بارش است و به این دلیل منابع آب زیرزمینی آن نیز به صورت چشمگیری طی سال‌های اخیر کاهش یافته است.

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی مدیریت بهینه مصرف آب در حوزه‌های مختلف استان به ویژه این منطقه از جمله در زمینه کشت برنج باید به جدیت پیگری شده و با متخلفان برخورد شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه با اعلام اینکه بیش از ۹۰ درصد منابع آبی در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، گفت: با توجه به تداوم شرایط خشکسالی و کاهش شدید بارندگی‌ها، گسترش کشت‌های آب بَر و استفاده از روش‌های سنتی برای آبیاری، تداوم روش‌های سنتی در آبیاری به بحران کم آبی دامن می‌زند و باید متوقف شود.

نجفی با بیان اینکه برای جلوگیری از ایجاد بحران‌های فراگیر در حوزه آب، باید با جدیت به سمت عملیاتی کردن برنامه‌های اصلاح الگوی کشت و مصرف بهینه آب گام برداشت افزود: متاسفانه برداشت‌های بی رویه موجب کاهش نگران کننده سطح دسترسی آب‌های زیرزمینی شده و اغلب مناطق با خطر فرونشست رو‌به‌رو هستند و تامین آب شرب با دشواری‌های بسیار رو‌به‌رو شده است.

وی تاکید کرد: در این شرایط باید از انجام کشت دوم و کشت‌های آب بُر در دشت‌های بحرانی استان با جدیت جلوگیری شود تا از بحران بیشتر در این دشت‌ها جلوگیری گردد.

نجفی یادآور شد: در برنامه هفتم توسعه، وزارت جهاد کشاورزی مکلف شده است در زمینه افزایش بهره‌وری، ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر و متناسب با اقلیم کشور اقدام کند و در همین راستا باید گسترش کشت محصولاتی مانند زعفران به دلیل نیاز آبی کم و ارزش اقتصادی بالا باید با مشارکت مردم در دستور کار قرار گیرد.

وی تاکید کرد: اگر به سمت گسترش کشت‌های سازگار با کم آبی گام برداریم در سال‌های آینده می‌توانیم سطح آب‌های زیرزمینی را بهبود ببخشیم.

کشت برنج به عنوان کشت دوم در مناطق معتدل و سردسیر استان ممنوع است

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه گفت: کشت برنج به عنوان کشت دوم در مناطق معتدل و سردسیر استان ممنوع است و با افرادی که به این امر توجه نکنند برخورد قانونی لازم به عمل خواهد آمد.

فرهاد شریفی اظهار کرد: بر اساس مصوبه کارگروه سازگاری با کم‌آبی و الگوی کشت ابلاغی مناطق گرمسیر در نقاطی، چون سرپل‌ذهاب، قصرشیرین و گیلانغرب با توجه به برخورداری از وجود رودخانه‌های مرزی که آب آنها از کشور خارج می‌شود مجاز به برداشت از رودخانه‌های سطحی و مرزی برای کشت برنج صرفا در سطح ۴۲۰ هکتار است.

وی افزود: برهمین اساس در این میزان وسعت مجوز کشت برنج در این مناطق داده شده است و به غیر از این مناطق کشت برنج در تمام استان ممنوع است و کشاورزانی که به این امر توجه نکنند علاوه بر اینکه خدماتی دریافت نمی‌کنند مزارع آنها امحا و به دادستانی معرفی می‌شوند.

کشت غیرمجاز برنج در شهرستان‌های صحنه و هرسین

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با بیان اینکه بر اساس مصوبه دولت کشت برنج به غیر از استان‌های گیلان و مازندران در دیگر استان‌های کشور ممنوع است اضافه کرد: هرچند در سال زراعی ۱۳۹۷-۱۳۹۸ که سال پربارانی بود مجوز کشت برنج در برخی مناطق شرق استان نیز در همان سال صادر شد ولی پس از آن ممنوع شد که این ممنوعیت همچنان ادامه دارد.

شریفی ادامه داد: با وجود این ممنوعیت، در برخی شهرستان‌های واقع در شرق استان از جمله صحنه و هرسین به صورت غیرمجاز این محصول کشت شده است که خزانه‌های آنها امحا شده است.

وی یادآور شد: تعدادی از کشاورزان شرق استان نیز اقدام به وارد کردن نشاء از ایلام و لرستان به این منطقه و زیرکشت بردن حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هکتار کرده‌اند که دستور امحای آنها نیز صادر شده است.

کشت برنج موجب افت شدید ذخایر منابع آبی زیر زمینی می‌شود

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه افزود: کشت برنج آب بری بسیار بالایی دارد و عمدتا به عنوان کشت دوم در استان کرمانشاه انجام می‌گیرد و به دلیل آنکه تبخیر آب در منطقه زیاد بوده و منابع آبی نیز به خصوص در شرق استان به شدت کاهش پیدا کرده و بارش امسال در این منطقه کمتر از میانگین استان بوده و ذخایر آبی موجود تنها کفاف همان محصولات متداول این منطقه را دارد.

وی تاکید کرد: بنابراین در چنین شرایطی مصرف بی رویه آب برای کشت‌هایی همچون برنج که در الگوی کشت نیز تعریف نشده است موجب می‌شود ذخایر منابع آبی زیرزمینی هم به شدت افت پیدا کند که یکی از نتایج آن فرونشست زمین و اعتراض سایر کشاورزان منطقه خواهد بود.

شریفی، با بیان اینکه جهاد کشاورزی یکی از وظایفش پایداری در تولید بوده و این پایداری در تولید ارتباط مستقیمی با پایداری در تامین منابع آب دارد گفت: برهمین اساس این سازمان مخالف کشت برنج، کشت‌های پرآب بر و کشت‌های دوم در مناطق معتدل و سرد استان است و کنترل این امر علاوه بر جهاد کشاورزی از وظایف اصلی شرکت آب منطقه‌ای به عنوان متولی اصلی مدیریت آب است.

مجوز چاه‌های آب با اضافه برداشت لغو می‌شود

رییس کل دادگستری استان کرمانشاه نیز اعلام کرد: همه چاه‌های کشاورزی در استان باید بررسی شود و در صورت اضافه برداشت یا استفاده غیرقانونی، مجوز آنها لغو شود.

شهرام کرمی با اشاره به ممنوعیت کشت برنج در استان افزود: سازمان جهاد کشاورزی و امور آب می‌توانند با اخذ دستور قضایی برای برخورد با کشت برنج در استان اقدام کنند.

وی بخش قابل توجهی از بحران آب استان را ناشی از سوءمدیریت و برداشت بی‌رویه در حوزه کشاورزی دانست و گفت: دستگاه‌های متولی باید پاسخگو باشند و در صورت قصور، به عنوان ترک فعل تحت تعقیب قضایی قرار خواهند گرفت.

کرمی یادآور شد: باتوجه به اینکه کشت برنج نیاز به آب زیادی دارد و از طرف دیگر هم درحال حاضر آب سطحی فراوانی در سطح استان نداریم، بنابراین کشاورزانی که قصد کشت این محصول را دارند، برای تامین آب مورد نیاز به حفاری چاه‌های آب غیرمجاز و نیز اضافه برداشت آب از چاه‌ها روی می‌آورند که این مساله خسارت جدی را به سفره‌های آب زیرزمینی وارد می‌کند.

کاهش ۳۴ درصد بارندگی‌ها در کرمانشاه

آمار‌های بارندگی اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه حاکی از آن است که میزان بارندگی‌های استان در سال زراعی جاری در مقایسه با سال زراعی گذشته به طور میانگین ۳۴ درصد کاهش یافته است.

رییس مرکز پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه اظهار کرد: از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون ۴۵۲ میلی متر بارندگی به طور میانگین در سطح استان به ثبت رسیده که این میزان بارش در مقایسه با بارش‌های مدت مشابه سال گذشته ۹۲ میلیمتر کاهش نشان می‌دهد.

سعید قاسمی افزود: میزان بارش‌های امسال همچنین در مقایسه با بارندگی‌های بلند مدت سالانه نیز ۲۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: بیشترین کاهش بارندگی در استان به ترتیب به ایستگاه‌های قصرشیرین با ۵۲ درصد، کنگاور با ۴۶ درصد، پاوه ۴۴ درصد و ثلاث باباجانی ۴۲ درصد مربوط می‌شود و کمترین میزان کاهش نیز با ۱۱ درصد مربوط به سرپل ذهاب است.

رییس مرکز پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان یادآور شد: از مجموع ۴۵۲ میلی متر میانگین بارش‌های گزارش شده در استان بیشترین میزان بارندگی‌ها به ترتیب به پاوه با ۷۸۰، گواور با ۶۴۳، جوانرود ۵۸۸ و ثلاث باباجانی با ۵۴۱ میلی متر اختصاص دارد.

قاسمی ادامه داد: در سال زراعی جاری در شهرستان کرمانشاه نیز ۴۰۲ میلی متر بارندگی به ثبت رسیده که نسبت به سال گذشته ۳۴ و در مقایسه با بلندمدت سالانه ۱۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.

تاکید معاون وزیر نیرو بر مدیریت مصرف آب با توجه به کاهش بارندگی‌ها

معاون وزیر نیرو و رییس حوزه آبریز کرخه و نوار مرزی غرب کشور در سفر اخیرش به استان کرمانشاه با اشاره به تجربه یکی از خشک‌ترین سال‌های اخیر از کاهش ۴۵ درصدی بارندگی در کشور خبر داد و بر ضرورت مدیریت مصرف آب تاکید کرد.

محمد ابراهیم یخکشی، با اشاره به اینکه امسال کشور، سال خشکی را پشت سر گذاشته است، گفت: ۴۵ درصد کاهش بارندگی، کاهش جدی منابع آبی را به دنبال داشته و تغییرات اقلیمی اجتناب ناپذیر است از این رو همه وظیفه داریم با کنترل و مدیریت مصرف، کشور را از این شرایط عبور دهیم.

هشدار آب منطقه‌ای کرمانشاه درباره کاهش منابع آبی استان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه با اشاره به کاهش حجم آب سد گاوشان و سلیمان شاه؛ ۲ سد تامین آب شرب استان به ۴۰ و ۲۸ درصد، وضعیت آب سد‌های کرمانشاه را خوب ندانست و خواستار تصمیم گیری‌های ویژه در این خصوص شد.

مرتضی حسن آبادی میانگین پرشدگی آب ۱۲ سد استان را ۵۵ درصد اعلام کرد و افزود: ۴۵ درصد مخزن سد‌های استان کرمانشاه خالی است.

وی در ادامه به کاهش ۳۳ درصدی بارندگی حوزه تقسیمات آبی غرب و ۳۶ درصدی حوزه کرخه در سال زارعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ نسبت به سال قبل آن اشاره کرد و دلیل کاهش آب سد‌های استان را تداوم خشکسالی با افزایش گرمای هوا بی سابقه که تبخیر زیاد آب سد‌ها را به همراه دارد؛ عنوان کرد.

وی در ادامه گفت: انسداد چاه‌های غیر مجاز، تغییر الگوی کشت و حذف کشت محصولات آب بر در مسیر آب این سدها، اقدام فوری برای جلوگیری از هدر رفت و تلفات آب در شبکه انتقال و توزیع همچنین تاکید فراوان روی رعایت مصرف بهینه آب توسط مشترکان و شهروندان، راه‌های چاره برای عبور از این وضعیت است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه در پایان گفت: اگر این وضعیت ادامه دار شود نیاز به اتخاذ تصمیمیات ویژه با حضور مقامات کشوری و استانی برای مدیریت این بحران داریم.

منبع: ایرنا