باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - ترکیه با اعلام ممنوعیت کامل تجارت دریایی با رژیم صهیونیستی، از جمله منع تردد کشتی‌های با پرچم خود به بنادر تحت اشغال و الزام ارائه مدارک برای اثبات عدم ارتباط تجاری، گامی قاطع در تغییر معادلات اقتصادی و سیاسی منطقه برداشته است. این تصمیم، نه‌تنها شریان‌های تجاری رژیم صهیونیستی را هدف قرار داده، بلکه پیامد‌های ژئوپلیتیکی گسترده‌ای را در خاورمیانه رقم زده است.

فروپاشی یک شراکت: پایان تجارت ۵/۳ میلیارد دلاری

تصمیم ترکیه برای ممنوعیت تردد کشتی‌های خود به بنادر رژیم صهیونیستی و الزام ارائه مدارک برای اثبات عدم هرگونه ارتباط تجاری، عملاً اقتصاد این رژیم را در تنگنا قرار داده است. بر اساس داده‌های بانک مرکزی رژیم صهیونیستی، ترکیه در سال ۲۰۲۳ با تأمین حدود ۵/۳ میلیارد دلار از واردات این رژیم، یکی از شرکای کلیدی تجاری آن بود. این حجم عظیم شامل کالا‌های استراتژیک مانند سیمان و گچ (حدود ۵۰ درصد از کل واردات این اقلام)، آهن و فولاد (۲۰ درصد از واردات)، و همچنین محصولات پلاستیکی، خودرو، ماشین‌آلات و تجهیزات الکترونیکی می‌شد. این وابستگی سنگین نشان‌دهنده نقش حیاتی ترکیه در زنجیره تأمین رژیم صهیونیستی بود.

در مقابل، صادرات رژیم صهیونیستی به ترکیه در همان سال تنها ۱/۵ میلیارد دلار بود که عمدتاً شامل مواد شیمیایی، پلاستیک و ضایعات فلزی می‌شد. این عدم توازن تجاری، که به کسری تراز تجاری قابل‌توجهی برای رژیم صهیونیستی منجر شده بود، اکنون با تحریم‌های ترکیه به نقطه بحرانی رسیده است. داده‌های اخیر نشان می‌دهد که از زمان اعمال تحریم‌ها در می ۲۰۲۴، صادرات رژیم به ترکیه حدود یک میلیارد دلار کاهش یافته و واردات از ترکیه نیز از ۵۵۰ میلیون دلار در ماه به ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار در پایان سال سقوط کرده است. این کاهش چشمگیر، اقتصاد رژیم صهیونیستی را که پیش‌تر تحت فشار‌های ناشی از تنش‌های منطقه‌ای و داخلی قرار داشت، در موقعیت شکننده‌تری قرار داده است.

پیام سیاسی تحریم: ترکیه و بازتعریف نقش منطقه‌ای

این اقدام ترکیه فراتر از یک تصمیم اقتصادی است و ریشه در تحولات سیاسی و فشار‌های داخلی و منطقه‌ای دارد. ترکیه در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با اتخاذ مواضع قاطع در قبال مسائل منطقه‌ای، به‌ویژه در رابطه با فلسطین، جایگاه خود را به‌عنوان یک قدرت تأثیرگذار در خاورمیانه تقویت کند. ممنوعیت تجارت دریایی با رژیم صهیونیستی، پاسخی مستقیم به فشار‌های افکار عمومی داخلی و همچنین همسویی با موج گسترده حمایت از آرمان فلسطین در جهان اسلام است. این تصمیم همچنین می‌تواند به‌عنوان تلاشی برای جلب حمایت کشور‌های عربی و اسلامی منطقه، به‌ویژه در رقابت با دیگر بازیگران منطقه‌ای تفسیر شود.

همچنین، این تصمیم می‌تواند به روابط ترکیه با متحدان غربی، به‌ویژه ایالات متحده و اتحادیه اروپا که همچنان از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند، فشار وارد کند. با این حال، ترکیه با تکیه بر موقعیت استراتژیک خود به‌عنوان پل ارتباطی اروپا و آسیا و همچنین عضویت در ناتو، به نظر می‌رسد این ریسک را پذیرفته تا جایگاه خود را در معادلات منطقه‌ای تثبیت کند.

زنجیره تأمین در بحران: پیامد‌های اقتصادی برای رژیم صهیونیستی

قطع تجارت با ترکیه، اقتصاد رژیم صهیونیستی را در بخش‌های کلیدی تحت فشار قرار داده است. صنعت ساخت‌وساز که به شدت به سیمان و گچ وارداتی از ترکیه وابسته بود، با کمبود مواد اولیه و افزایش هزینه‌ها مواجه خواهد شد. قیمت مصالح ساختمانی در سرزمین‌های اشغالی پس از تحریم‌های ترکیه تا ۳۰ درصد افزایش یافته است. این امر پروژه‌های عمرانی و زیرساختی را با تأخیر و هزینه‌های اضافی مواجه کرده است. همچنین، کمبود آهن و فولاد وارداتی از ترکیه، می‌تواند صنایع تولیدی و خودروسازی را تحت تأثیر قرار داده و زنجیره تأمین این بخش‌ها را مختل کند.

چشم‌انداز روابط ترکیه و رژیم اسرائیل

با نگاهی به آینده، این اقدام ترکیه می‌تواند نقطه عطفی در روابط دوجانبه و همچنین معادلات منطقه‌ای باشد. از منظر اقتصادی، رژیم صهیونیستی احتمالاً به دنبال تنوع‌بخشی به منابع وارداتی خود خواهد بود، اما این فرآیند زمان‌بر و پرهزینه است. از منظر سیاسی، این تصمیم می‌تواند به تقویت جایگاه ترکیه در جهان اسلام منجر شود، اما همزمان خطراتی مانند واکنش‌های احتمالی از سوی ایالات متحده یا اتحادیه اروپا را به همراه دارد.

در عین حال، این اقدام می‌تواند به تشدید انزوای بین‌المللی رژیم صهیونیستی منجر شود. برخی کشور‌های دیگر مانند اردن و مصر نیز در حال بررسی اقدامات مشابهی برای محدود کردن تجارت با رژیم صهیونیستی هستند. اگر این روند ادامه یابد، رژیم صهیونیستی ممکن است با یک محاصره اقتصادی غیررسمی مواجه شود که پیامد‌های آن فراتر از تجارت و اقتصاد خواهد بود.

ترکیه و بازنویسی قواعد بازی

تصمیم ترکیه برای قطع کامل تجارت دریایی با رژیم صهیونیستی، نه‌تنها یک اقدام اقتصادی، بلکه یک مانور سیاسی و ژئوپلیتیکی است که قواعد بازی در خاورمیانه را بازنویسی می‌کند. این اقدام که با فشار‌های داخلی و منطقه‌ای همسو شده، نشان‌دهنده عزم ترکیه برای ایفای نقشی فعال‌تر در حمایت از آرمان فلسطین و مقابله با رژیم صهیونیستی است. با این حال، موفقیت این استراتژی به توانایی ترکیه در مدیریت پیامد‌های اقتصادی و سیاسی آن، به‌ویژه در روابط با غرب، بستگی دارد. در سوی دیگر، رژیم صهیونیستی در برابر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی خود قرار گرفته و باید برای بقا در این طوفان تحریم، راه‌حل‌هایی فوری و خلاقانه بیابد.