باشگاه خبرنگاران جوان- هفتمین نشست «فرمت مسکو» امروز با حضور طالبان و نمایندگان ۱۰ کشور منطقه در روسیه آغاز شد. این نشست که با هدف تقویت امنیت ملی افغانستان، تسهیل آشتی داخلی و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای برگزار می‌شود، در سایه احتمال بازگشت آمریکا به پایگاه بگرام به آزمونی سرنوشت‌ساز برای منطقه تبدیل شده است. 

بازگشت احتمالی آمریکا به بگرام، نظم امنیتی منطقه‌ای شکل‌گرفته پس از تحولات آگوست ۲۰۲۱ را تهدید می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بارها اعلام کرده که هدفش از بازپس‌گیری بگرام، نه تنها افغانستان، بلکه مهار رقبای منطقه‌ای، به‌ویژه چین، است. او بگرام را اهرمی برای تسلط دوباره آمریکا بر منطقه‌ای می‌داند که به سمت تشکیل بلوک شرقی حرکت می‌کند. با این حال، برخی معتقدند نیاز فوری آمریکا به بگرام نمی‌تواند دلیل اصلی این اصرار باشد، زیرا پایگاه‌های هوایی در پاکستان، مانند خیبرپختونخوا و پنجاب، به چین نزدیک‌تر هستند. کنترل بگرام برای ترامپ همچنین یک پیروزی سیاسی بزرگ محسوب می‌شود.

در سوی دیگر، طالبان در برابر این تحولات یکدست نیست. برخی رهبران طالبان، به‌ویژه جریان‌های عمل‌گرا، طی چهار سال گذشته برای ازسرگیری روابط با آمریکا تلاش کرده‌اند، در حالی که قندهار بر عدم حضور نیروهای خارجی تأکید دارد. منابع معتبر از نشستی در قندهار گزارش داده‌اند که در آن، هرچند اجماع بر مخالفت با حضور خارجی وجود داشت، اما برخی به دنبال راه‌هایی برای ارتباط با آمریکا بودند. طالبان ترمیم رابطه با آمریکا را هدفی بزرگ می‌دانند و احتمالاً در پی گسترش این روابط هستند.

منطقه در این نشست باید با در نظر گرفتن این پیچیدگی‌ها، از جمله چندپارچگی طالبان و اهداف آمریکا، تصمیم بگیرد که چگونه توازنی بین مهار نفوذ واشنگتن و همراه‌سازی طالبان ایجاد کند. طالبان تأکید دارند که خاک افغانستان را واگذار نخواهند کرد و به دنبال تبدیل این کشور به مرکز اتصال منطقه‌ای هستند، نه کانون اختلافات جهانی. با این حال، بازگشت آمریکا می‌تواند این هدف را تضعیف کند، زیرا افغانستان همواره صحنه رقابت‌های منطقه‌ای بوده است.

این نشست نسبت به دوره‌های پیشین دشوارتر خواهد بود، زیرا منطقه باید در برابر بحران ژئوپلیتیکی بگرام تصمیم‌گیری کند و طالبان نیز در میانه دوراهی شرق و غرب انتخابی سرنوشت‌ساز داشته باشند. زمان نشان خواهد داد که طالبان چگونه موازنه را در این معادلات پیچیده حفظ خواهند کرد.