از شب گذشته تا کنون بسیاری از بانک ها از جمله ملی، مسکن، کشاورزی، پست بانک، صادرات ایران، تجارت، سپه، رفاه کارگران و صنعت و معدن لیست اسامی ابر بدهکاران خود را به منظورایجاد شفافیت در نظام بانکی، روی سایت های خود منتشر کرده اند.

آقای خاندوزی وزیر اقتصاد می گوید: اسامی بدهکاران بزرگ ۱۱ بانک دولتی به غیر از بانک‌های قرض‌الحسنه مهر و توسعه تعاون اعلام شده است.

این انتشار لیست بدهکاران در فضای مجازی با واکنش های مختلفی از جمله نقص در انتشار اطلاعات مواجه شده است. طبق نظرات افراد در صفحات فضای مجازی سوالات مبهمی هم در این خصوص ایجاد شده است.

نخستین بار موضوع افشای لیست اسامی ابر بدهکاران بانکی را سید احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصاد و دارایی ۲۳ آبان ۱۴۰۰ مطرح کرد. او در توئیتی از بانک مرکزی در خواست کرد تا بانک ها و موسسات اعتباری هر سه ماه یک بار لیست اسامی ابر بدهکاران بانکی خود را منتشر کنند.

همچنین بانک ها و موسسات اعتباری مکلف شدند تا برای اطلاع عموم مشخصات تسهیلات گیرنده، توجیه بانک برای تخصیص منابع، مبلغ تسهیلات، میزان پرداخت، مانده بدهی، نرخ سود و نوع تضمین را اعلام کنند. اما بانک هایی که لیست های خود را منتشر کرده اند هیچ یک از شرایط اعلام شده وزیر اقتصاد را رعایت نکرده اند.

همانطور که در تصویر زیر  مشاهده می کنید، بانک های ملی، تجارت، مسکن، سپه، صنعت و معدن رفاه کارگران تنها نام اشخاص حقوقی مانند شرکت ها و مدیران عامل آن ها اکتفا کردند و اطلاعاتی در خصوص مبلغ وام و سایر مشخصات دیگر منتشر نشده است.

بانک های کشاورزی و پست بانک هم که مبلغ وام را درج کرده بودند؛ اما زمان دریافت تسهیلات و وثایق دریافت شده و سایر اطلاعات را منتشر نکردند.

لیست اسامی ابر بدهکاران بانک کشاورزی

بیشتر بخوانید

• روند انتشار اسامی بدهکاران بزرگ شبکه بانکی ادامه دارد

لیست اسامی ابربدهکاران بانکی به صورت کامل منتشر نشد

برخی از کاربران فضای مجازی انتشار لیست اسامی بدهکاران بزرگ بانکی را به این صورت قبول نداشتند و به گفته برخی از آن ها به صورت نصفه و نیمه شفافیت ایجاد کرده اند که به مراتب بدتر از شفاف نبودن است.

انتشار اسامی ابر بدهکاران بانکی از این جهت اهمیت دارد که بیش از ۸۰ درصد تامین مالی طرح ها و بنگاه ها را بانک تامین می کنند؛ بنابراین نظارت بر روند تامین مالی بانکی ضروری است چرا که این موضوع بدون نظارت بانک مرکزی می تواند موجب خلق پول و در نهایت افزایش میزان تورم شود. در ۲۸ دی ۱۴۰۰، رئیس جمهور در نشست خود با مدیران عامل بانک ها صراحتا اعلام کرده بود که بانک ها باید بر بدحساب ها سخت بگیرند و اسامی آن ها منتشر شود.

 در ۴ سال اخیر هیچ قانونی در زمینه افشای این اسامی در برنامه بودجه وجود نداشت تا اینکه تبصره ۱۶ قانون برنامه و بودجه ۱۴۰۱ به این موضوع اختصاص پیدا کرد و طبق آن بانک مرکزی ملزم به افشای لیست اسامی تا هفته آینده شده است.

چگونگی افشاگری در نظام بانکی دستخوش سیاست است

آقای علی نظافتیان، دبیر کمیسیون حقوقی بانک ها و موسسات اعتباری می گوید: این اطلاعات بانکی معمولا دستاویز بحث ها و مجادلات گروه ها یا اشخاص مختلف سیاسی می شود و هیچگونه تاثیر مثبتی در وصول مطالبات معوق بانک ها از این ابر بدهکاران بانکی ندارد؛ اما ممکن است مرجع نظارتی را به نوعی از عملکرد بانک ها و تاثیرات در افکار عمومی حساس کند.

براساس اعلام بانک مرکزی افشای لیست اسامی ابر بدهکاران تنها به بانک های دولتی ختم نمی شود بلکه تمام بانک ها و موسسات اعتباری ملزم به انتشار این اسامی شده اند.

آقای محبوب صادقی، مدیر اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی می‌گوید: اجازه افشای اسامی افراد در قانون داده شده و بعد از این وصول مطالبات سهل‌تر خواهد شد. تمام بانک‌های دولتی، خصولتی و خصوصی مشمول این طرح شده اطلاعات تمام آن‌ها جمع‌آوری خواهد شد. هفته آینده گزارش اولیه انتشار ابر بدهکاران بانکی را برای تمام بانک‌ها منتشر خواهیم کرد.

به چه کسانی ابر بدهکاران بانکی گفته می شود؟

در تعریف وزارت اقتصاد از ابربدهکار بانکی، این واژه به افرادی اطلاق می‌شود که ۱۰ درصد از اندوخته بانک‌ها را در قالب تسهیلات دریافت کرده، در واقع دارنده تسهیلات کلان بانکی محسوب می‌شوند؛ بنابراین افرادی که تسهیلات کلان دریافت کرده‌اند، ولی اقساط آن را به بانک پرداخت نکنند، به عنوان ابربدهکار بانکی شناخته می‌شوند.  

آقای خاندوزی، وزیر امور اقتصاد و دارایی می گوید:  یکی از مشکلات قدیمی این بود که چندین سال بخشی از منابع بانکی در دست عده ای از مشتریان بد حساب باقی می ماند و مانع دسترسی مردم به منابع بانکی می شد با دستور رئیس جمهور بانک های دولتی پیش قدم شدند اسامی بدهکاران بدحساب را افشا کنند تا برای تسویه بدهی ها ترغیب شوند.

به بدهکاران بانکی دوباره تسهیلات داده شده است!

بررسی ها از این لیست ها نشان می دهد که برخی از ابربدهکاران یکی از بانک های خصوصی که در سال ۹۸ به اتهام اخلال در نظام پولی و بانکی به میزان ١۵ هزار و ٧۵٣ میلیارد و ٢۶۶ میلیون و ۶١۵ هزار و ۴٢٨ تومان دستگیر شده بود؛ اما همچنان از طریق یکی از بانک ها مجدد به آن تسهیلات پرداخت شده است.

آقای کاووسی، کارشناس امور بانکی گفت: برخی از افراد بنا به سفارش مقامات و نمایندگان، تسهیلات به آن ها پرداخت شده است. شرایط اقتصادی کشور به گونه ای است که این فراد اگر به عنوان ابربدهکاران بانکی معرفی شوند بسیار به صرفه تر از آن است که بخواهند تسهیلات خود را بازپرداخت کنند.

شرکت های زیر مجموعه بانک ها شفاف نیستند

آقای مالک شریعتی، نماینده مجلس می گوید: یک ضعف قانونی در زمینه افشای لیست ابر بدهکاران بانکی وجود داشت به همین دلیل این موضوع به مجلس ورود کرد و در تبصره ۱۶ بودجه ۱۴۰۱  این قانون به تصویب رسید و حتی در بند ۲ این تبصره مجازاتی هم تعریف شده است.

 او گفت: شرکت های زیر مجموعه بانک ها در زمینه پرداخت حقوق و مزایا و پرداخت تسهیلات کلان شفاف نیستد. بخشی از این پرداختی ها در قالب وام های کلان تا ۷۰ برابر دریافتی یک نفر در ماه و سال پرداخت می شود با کارمزدهای بسیار پایین که عملا  هیچگونه دلیل قانونی برای آن وجود ندارد. این شفافیت کمک می کند که با فساد کمتری در زمینه نظام بانکی اتفاق بیفتد.

طبق اعلام بانک مرکزی تا هفته آینده لیست تمامی ابر بدهکاران بانکی منتشر خواهد شد؛ اما لازم به ذکر است که تنها افشای اسامی این افراد و یا میزان تسهیلات دریافتی و سایر اطلاعات کافی نیست بلکه نهادهای ناظر و قوه قضائیه باید با این افراد برخورد جدی داشته باشند با وصول این مطالبات تنها بخشی از مشکلات نظام بانکی مرتفع شود و این موضوع از ایجاد رانت و آشنابازی در اعطای تسهیلات کلان اقتصادی جلوگیری می کند.

گزارش از سارا فضلی