باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی - روند کاهش نرخ باروری و هشدارهای مکرر درباره پیری جمعیت، لرستان را به یکی از کانون‌های اصلی توجه در برنامه‌های جوانی جمعیت و سیاست‌های تشویقی فرزندآوری تبدیل کرده است؛ استانی که برای رسیدن به نرخ باروری مطلوب، نیازمند اقداماتی جدی، هماهنگ و چندجانبه است.

جمعیت به‌عنوان مهم‌ترین عامل توسعه هر کشور، نقش بنیادینی در پویایی و پیشرفت دارد.

 کاهش جمعیت جوان و افزایش میانگین سنی، خطری استراتژیک است که به گفته کارشناسان، می‌تواند مسیر رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع را با رکود مواجه کند.

 در ایران نیز زنگ خطر کاهش نرخ رشد جمعیت به صدا درآمده و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۱۴۲۰ نرخ رشد جمعیت کشور ممکن است به صفر برسد.

در لرستان، وضعیت جمعیتی تابعی از شرایط ملی و چالش‌های خاص منطقه‌ای است.

کاهش موالید و تمایل به تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی، در کنار مشکلات اقتصادی و معیشتی، مهاجرت جوانان و تغییر سبک زندگی، عواملی هستند که نرخ باروری را به‌شدت پایین آورده‌اند.

برنامه‌های کلان و سیاست‌های جمعیتی

قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» که در سال ۱۴۰۰ تصویب و برای هفت سال به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود، با هدف ایجاد مشوق‌های جمعیتی، حمایت از خانواده‌ها و تقویت فرزندآوری تدوین شده است.

 این قانون دستگاه‌های مختلف را موظف به اجرای طرح‌های حمایتی کرده و افزایش جمعیت جوان را به‌عنوان یک مسئله استراتژیک مطرح می‌کند.

به گفته مسئولان، شعار «همه برای ایران جوان» در هفته ملی جمعیت تأکیدی بر همگرایی دستگاه‌ها، نهادها و مردم در این مسیر دارد. تحقق این شعار، نیازمند سیاست‌گذاری جامع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی روانی برای تقویت انگیزه خانواده‌ها به فرزندآوری است.

چالش نرخ باروری در لرستان

مریم کوشکی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، وضعیت باروری در استان را نه‌چندان مطلوب ارزیابی کرده و می‌گوید:مطابق آمار ثبت احوال، نرخ باروری در لرستان ۱/۴۸ است و باید تا سال ۱۴۰۷ به ۲/۵ درصد برسد.

وی افزود: طرح آمایش امید با هدف افزایش نرخ باروری، پیشگیری از مرگ مادران و نوزادان و کاهش سزارین در کشور اجرا خواهد شد. در این طرح داده‌های شهرستان‌ها درباره فرزندآوری و چالش‌های آن جمع‌آوری، تحلیل و سپس برای رفع مشکلات مداخله خواهد شد.

او تأکید می‌کند که اجرای سیاست‌های جوانی جمعیت نه تنها برای رشد جمعیت، بلکه برای تحکیم خانواده و ازدواج آسان و پایدار ضروری است:سیاست‌های کلی جمعیت با رویکرد تقویت مادری و تحکیم خانواده برنامه‌ریزی شده است. با توجه به پیرشدن جمعیت کشور، این موضوع جزو حساس‌ترین برنامه‌ها قرار دارد.

کاهش ولادت و نگرانی‌های آماری

فریبرز امیری پرنیان، مدیرکل ثبت احوال لرستان،در این زمینه هشدار می‌دهد:کشور ما و به‌تبع آن لرستان از نظر شاخص‌های جمعیتی وضعیت خوبی ندارد.

وی افزود:  سال ۱۴۰۳ میزان ولادت‌های ثبت‌شده در لرستان نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش یافته است. سال گذشته ۲۲ هزار و ۳۴۰ واقعه ولادت ثبت شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۶.۹ درصد کمتر بوده است.

او با وجود این کاهش، از یک نکته مثبت نیز سخن می‌گوید:در سال گذشته چهار هزار و ۳۱۷ واقعه طلاق در لرستان ثبت شد که نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۱۲ درصد کاهش داشته است.

تأسیس مرکز ناباروری؛ گامی برای حمایت از زوجین

یکی از برنامه‌های مهم برای حمایت از خانواده‌ها، تجهیز مرکز ناباروری دولتی در بیمارستان عسلیان خرم‌آباد است.

جلال‌الدین امیری، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی لرستان، درباره اهمیت این مرکز می‌گوید:نازایی و نرخ باروری (TFR) یک بحث علمی و جامعه‌شناسی است. ما باید سیاست‌های کاری خود را تغییر دهیم تا از بحران پیری جمعیت که دامنگیر کشورهای دیگر شده، جلوگیری کنیم.

وی افزود: راه‌اندازی مرکز ناباروری دولتی جزو اولویت‌های ماست و در کنار طرح نفس، می‌تواند نقشی کلیدی در حل مشکلات فرزندآوری داشته باشد.

او همچنین بر اهمیت کارهای پژوهشی و فرهنگی در این زمینه تأکید کرده و ادامه می‌دهد:باید از ظرفیت‌های بهداشت و درمان برای تقویت امید و انگیزه خانواده‌ها استفاده کرد.

لرستان در وضعیت جمعیتی حساسی قرار گرفته است؛ نرخ باروری پایین، کاهش ولادت‌ها و مهاجرت جوانان، این استان را با تهدید جدی پیری جمعیت مواجه کرده است.

اگرچه سیاست‌های ملی و استانی مانند قانون جوانی جمعیت، طرح آمایش امید و راه‌اندازی مراکز ناباروری می‌تواند بخشی از این بحران را مهار کند، اما مسئله تنها به اقدامات بهداشتی یا حمایتی محدود نمی‌شود.

چالش اصلی، فرهنگی و روانی است. تغییر سبک زندگی، آینده‌هراسی، اضطراب‌های اقتصادی و فشارهای معیشتی، میل به فرزندآوری را تضعیف کرده‌اند.