باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - عشایر بروجرد نه‌تنها در شکل‌گیری تاریخ و ساختار اجتماعی این ناحیه نقش داشته‌اند، بلکه تا امروز نیز در اقتصاد دامداری، تولیدات لبنی، صنایع دستی و حفظ شیوه‌های سنتی زندگی سهمی جدی دارند. 

بروجرد به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس، همواره مأمن طوایف و ایلات کوچنده‌ای بوده که بین ییلاق و قشلاق در رفت‌وآمد بوده‌اند. اقلیم متنوع منطقه با کوه‌های مرتفع، دشت‌های حاصلخیز و مراتع سرسبز زمینه‌ای مناسب برای شکل‌گیری و استمرار زندگی عشایری فراهم آورده است.

 عشایر بروجرد؛ وارثان سبک زندگی کهن زاگرس

در بروجرد بخشی از عشایر لر و لک حضور دارند که برخی به صورت دائم در این ناحیه مستقر شده و برخی دیگر هنوز شیوه کوچ‌نشینی را حفظ کرده‌اند. از طوایف شناخته‌شده می‌توان به اولادقباد، دلفان، بیرانوند، چگنی، سگوند و طوایف کوچکی از ایل بختیاری اشاره کرد. 

این طوایف گاه در قالب اتحادیه‌های ایلی بزرگ‌تر و گاه به صورت مستقل در دشت‌ها و کوهپایه‌های بروجرد سکونت داشته‌اند.

اقتصاد عشایر بروجرد عمدتاً بر دامداری سنتی استوار است. گله‌های گوسفند و بز ستون اصلی معیشت آنان را تشکیل می‌دهد و فرآورده‌های لبنی مانند ماست، کره، دوغ، کشک و روغن حیوانی از مهم‌ترین محصولات‌شان است. در کنار دامداری، برخی عشایر به کشاورزی دیم (گندم و جو) نیز می‌پردازند. 

صنایع دستی مانند سیاه‌چادر بافی (از موی بز)، گلیم، جاجیم و قالیچه‌های سنتی نیز بخشی از تولیدات زنان عشایر است که هم ارزش مصرفی و هم ارزش اقتصادی دارد.

زندگی عشایر بروجرد آمیخته با سنت‌ها و آیین‌های کهنی است که بازتابی از روحیه استقلال‌طلب و آزادمنش زاگرس‌نشینان به‌شمار می‌آید.  

موسیقی لری و لکی، سرود‌های حماسی، مقام‌های باستانی و رقص‌های محلی بخشی از فرهنگ زنده آنان است. جشن‌ها و آیین‌های مربوط به کوچ، عروسی، تولد و سوگواری همگی با موسیقی و شعر همراه است.

گویش غالب عشایر این ناحیه لری و لکی است که در اشعار شفاهی، مثل‌ها و داستان‌های عامیانه بازتاب ویژه‌ای دارد.

۷۰۰ خانوار عشایری و کانون اقتصادی در بروجرد 

رئیس امور عشایر بروجرد گفت: دست بافته‌های سنتی، لباس‌های محلی، لوازم تزیینی، غذا‌های بومی که از محصولات تولیدی عشایر است ظرفیت‌هایی هستند که می‌توانند حتی شهرنشینان را برای کسب درآمد به مناطق عشایری بکشاند.

مصطفی نژاد با اشاره به اینکه ۷۰۰ خانوار عشایری در شهرستان بروجرد وجود دارد افزود: در شهرستان بروجرد باتوجه‌به ظرفیت بالای عشایر در این حوزه‌ها در منطقه عشایری آبسرده و مرکز شهرستان بروجرد، بازارچه دائمی عشایری به جهت رونق بخشی و کمک به معیشت جامعه عشایری ایجاد شده و اشتغال‌زایی جامعه محلی را به دنبال دارد.

وی اظهار کرد: در این بازارچه‌های عشایری، عشایر مستقیم محصولات خود را از قبیل فرآورده‌های لبنی، صنایع‌دستی، عسل، گیاهان دارویی و دیگر محصولات خود را به فروش می‌رسانند که این اقدام کمک به معیشت و درآمد خرد عشایر دارد.

زندگی در حرکت عشایر

کوچ عشایر بروجرد معمولاً بین مراتع سردسیر ارتفاعات گرین و اشترانکوه (به‌عنوان ییلاق) و دشت‌های پایین‌دست و مناطق گرم‌تر لرستان یا حتی خوزستان (برای قشلاق) صورت می‌گیرد. این جابه‌جایی که با مراسم و قواعدی همراه است، بخشی از زندگی روزمره و هویت جمعی آنان را شکل می‌دهد.

از دل طبیعت تا ریشه‌های تاریخ؛ روایت زندگی عشایر بروجرد

عشایر بروجرد همواره در تحولات تاریخی لرستان و ایران نقش‌آفرین بوده‌اند. بسیاری از طوایف عشایری در جریان جنبش‌های محلی، دفاع از سرزمین، و حتی اقتصاد منطقه نقش مستقیم داشته‌اند.

 ارتباط آنها با شهر بروجرد نیز به‌گونه‌ای است که بازار‌های شهری برای عرضه محصولات دامی و صنایع دستی‌شان همواره محل دادوستد بوده است.

در دهه‌های اخیر، عشایر بروجرد همچون سایر عشایر ایران با مسائلی، چون کاهش مراتع، تغییر اقلیم، فشار‌های اقتصادی، مهاجرت به شهر و تغییر الگوی زندگی روبه‌رو شده‌اند.

 با این حال، همچنان بخشی از جمعیت عشایری منطقه بر حفظ هویت سنتی خود تأکید دارند و در سیاست‌های توسعه‌ای کشور نیز به‌عنوان «جامعه‌ای تولیدکننده و حافظ میراث فرهنگی» شناخته می‌شوند.

عشایر بروجرد را می‌توان وارثان یک سبک زندگی کهن دانست که ریشه در طبیعت و تاریخ زاگرس دارد. آنان با وجود دشواری‌های معاصر، هنوز در مرز میان سنت و مدرنیته ایستاده‌اند و نقشی مهم در اقتصاد، فرهنگ و هویت لرستان دارند. بروجرد بدون عشایرش تصویری ناقص خواهد داشت، چراکه بخش بزرگی از روح این سرزمین در زندگی کوچ‌نشینانش جاری است.