باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - لرستان با طبیعتی کوهستانی، منابع آبی فراوان و پوشش گیاهی متنوع، همواره یکی از قطب‌های طبیعی ایران محسوب می‌شده است.

 بر اساس آمار‌های رسمی، لرستان اکنون رتبه اول کشور در فرسایش خاک را به خود اختصاص داده است. جایگاهی که نه‌تنها مایه نگرانی، بلکه نشانه‌ای جدی از آسیب‌پذیری منابع طبیعی این منطقه است.

زنگ خطر فرسایش خاک در لرستان

شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: در برخی نقاط استان مانند کوه‌دشت و پلدختر، میزان فرسایش خاک دو برابر میانگین کشوری است.

به گفته وی، با اجرای عملیات آبخیزداری می‌توان برای هر هکتار، حدود ۵۳۰ متر مکعب آب ذخیره کرده و کنترل فرسایش را تا ۲–۹ تن خاک در هکتار کاهش داد.

وی تأکید کرده میزان فرسایش استان ۲۵ تن در هکتار و بسیار بالاتر از میانگین کشوری (۱۶.۷ تن در هکتار) است.

 همچنین نجفی اظهار داشت: عملیات آبخیزداری تا کنون در حدود ۶۲۰ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی لرستان اجرا شده است که این طرح‌ها شامل جنگل‌کاری، مرتع‌کاری و سایر روش‌های مکانیکی و بیولوژیکی هستند.

فرسایش خاک در لرستان؛ بحران زیست‌محیطی یا غفلت مدیریتی

لرستان عمدتاً از مناطق کوهستانی با شیب‌های تند تشکیل شده است. این ویژگی طبیعی در صورت عدم پوشش گیاهی کافی، موجب سرعت‌گرفتن رواناب‌های سطحی و فرسایش شدید خاک می‌شود.

 چراگاه‌های لرستان به دلیل فشار بیش‌ازحد دام و چرای بی‌رویه، به شدت تخریب شده‌اند. کاهش پوشش گیاهی یکی از عوامل اصلی تشدید فرسایش است.

 اجرای پروژه‌های عمرانی بدون توجه به ملاحظات زیست‌محیطی، از جمله راهسازی در دامنه کوه‌ها و قطع درختان و تخریب مراتع، موجب بی‌ثباتی خاک و افزایش فرسایش شده است.

 بسیاری از کشاورزان منطقه به دلیل عدم آموزش کافی، زمین‌های خود را در جهت شیب شخم می‌زنند که باعث افزایش رواناب و از بین رفتن لایه سطحی خاک می‌شود.

 اقلیم لرستان به طور سنتی پرباران است، اما در سال‌های اخیر الگوی بارش‌ها به سمت بارش‌های ناگهانی و شدید متمایل شده که عامل مؤثری در شست‌وشوی خاک و فرسایش آبی است.

خاکی که فریاد می‌زند؛ درد پنهان دشت‌ها و کوه‌های لرستان

 خاک سطحی، غنی‌ترین بخش خاک از نظر مواد آلی و عناصر غذایی است. فرسایش این لایه، مستقیماً به کاهش بازده کشاورزی منجر می‌شود.

 تخریب خاک و پوشش گیاهی می‌تواند روند بیابان‌زایی را در مناطق حساس لرستان تسریع کند.

 خاک فرسایش‌یافته وارد رودخانه‌ها و سد‌ها شده، باعث کاهش ظرفیت ذخیره آب و افزایش هزینه‌های نگهداری می‌شود.

کاهش بازده زمین‌های کشاورزی و منابع دامی، مردم مناطق روستایی را به مهاجرت به شهر‌ها سوق می‌دهد و مشکلات اجتماعی جدیدی ایجاد می‌کند.

اکنون زمان آن فرا رسیده که مدیریت جامع منابع طبیعی، توسعه پوشش گیاهی، اجرای طرح‌های آبخیزداری و آموزش جوامع محلی در دستور کار قرار گیرد. در غیر این صورت، لرستان به‌جای قلب سبز زاگرس، به سرزمین فرسوده و بی‌حاصل بدل خواهد شد.