این بانک کار «خِیر» شما را دقیقه‌ای حساب می‌کند!
بانک زمان، ایده‌ای است که به جای اسکناس، با «دقیقه» و «ساعت» کار می‌کند؛ سرمایه‌گذاری بر زمانی که امروز می‌بخشیم تا فردا در هنگام نیاز، دیگران برای ما بگذارند.
باشگاه خبرنگاران جوان- ایده بانک زمان نخستین‌بار به شکل جدی در سال ۲۰۱۲ در یکی از شهر‌های سوئیس اجرا شد. این طرح آزمایشی برای جبران کمبود نیروی انسانی در بخش مراقبت از سالمندان طراحی شده بود. در این مدل، بازنشستگان بالای ۶۰ سال که سابقه کار در حوزه مراقبت از سالمندان داشتند، وقت آزاد خود را صرف مراقبت از سالمندان بالای ۸۰ سال می‌کردند. ساعات خدمت در حساب آنها به‌عنوان «اعتبار زمانی» ثبت می‌شد تا در سال‌های سالمندی و ناتوانی، بتوانند در ازای همان زمان، خدمات مشابه دریافت کنند.
ایده بانک زمان در ایران از کجا آمد؟
با رشد جمعیت سالمندان ایران به حدود ۷.۵ میلیون نفر اکنون و پیش‌بینی ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر طی ۲۰ سال آینده، ضرورت ایجاد یک نظام حمایت اجتماعی مؤثر بیش از پیش احساس می‌شود. همین نیاز سبب شد تا ایده بانک زمان در قالب بند الحاقی لایحه برنامه هفتم توسعه مطرح شود.
بانک زمان تصویب در ایران
به گفته حبیب‌الله بوربور رئیس مجمع خیرین کشور ایده بانک زمان در یکی از جلسات با حضور شهید آیت‌الله رئیسی مطرح شد. او حدود ۱۵ دقیقه این طرح را تشریح کرد و شهید رئیسی همان‌جا موافقت کرد که جلسه‌ای فوری با وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شود. همان شب تا ساعت ۱۰ یا ۱۱ شب، با همکاری تیم آقای منتظری، متن لایحه تهیه و به دولت و مجلس ارائه شد. مجلس شورای اسلامی نیز با پیگیری‌های بعدی و تأکید شهید رئیسی، آن را در صحن علنی تصویب و در نهایت در قالب ماده ۳۱ برنامه هفتم توسعه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مأموریت داد تا با استفاده از ظرفیت شرکت‌های مردمی، بانک زمان را ایجاد و اجرا کند.
سازوکار طرح بانک زمان چگونه خواهد بود؟
بانک زمان سیستمی است که بر پایه مبادله غیرمالی خدمات اجتماعی عمل می‌کند. هر فرد زمانی را که صرف خدمت به سالمندان، معلولان یا افراد نیازمند می‌کند، در حساب خود ذخیره می‌نماید و می‌تواند در آینده برای خود یا فرد معرفی‌شده از همان مقدار زمان به شکل خدمات مشابه بهره‌مند شود. این رویکرد، علاوه بر کاهش فشار مالی بر نظام رفاه، ارتباط بین نسل‌ها را تقویت و حس همبستگی اجتماعی را پررنگ‌تر می‌کند.
سیدجواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور، نیز بر لزوم بومی‌سازی این طرح تأکید کرده و خواستار تعریف دقیق سه ضلع «خدمت‌دهنده، خدمت‌گیرنده و نوع خدمت» متناسب با شرایط و قوانین ایران شده است.
چالش‌های اجرای بانک زمان
فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی برای آشنا کردن مردم با مفهوم بانک زمان، نظارت و کنترل کیفیت خدمات برای جلوگیری از سوءاستفاده، زیرساخت فناوری پیشرفته برای ثبت، ذخیره و مدیریت ساعات خدمت و ایجاد مشوق‌های انگیزشی مانند تخفیف خدمات، مزایای اجتماعی یا پاداش‌های محدود را می‌توان مهمترین چالش‌های پیش روی بانک زمان در ایران دانست.
وضعیت فعلی اجرای طرح بانک زمان
بر اساس اظهارات مسئولان، پلتفرم بانک زمان آماده شده و قرار است طی برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه، به‌صورت تدریجی عملیاتی شود. در حال حاضر، این طرح در مرحله پیش‌راه‌اندازی قرار دارد و برای موفقیت، نیازمند همگرایی دستگاه‌ها، مشارکت مردم و پشتیبانی مداوم حاکمیت است.
منبع: فارس
