نمایشگر‌های دیجیتال سلامت کودکان را تهدید می‌کنند
استفاده بیش از حد از موبایل و تبلت در کودکی، خطر بیماری‌های قلبی، دیابت، اختلال خواب و آسیب‌های روانی در بزرگسالی را چند برابر می‌کند.
باشگاه خبرنگاران جوان - نتایج یک تحقیق جدید نشان داده که استفاده بی‌رویه از ابزار‌های دیجیتال در کودکی و نوجوانی، سلامت قلب و متابولیک آنها را در بزرگسالی با خطرات متعددی مواجه می‌کند.
یک تحقیق جدید که نتایج آن در مجله معتبر انجمن قلب آمریکا منتشر شده، نشان می‌دهد که استفاده بی‌رویه از ابزار‌های دیجیتال در کودکی و نوجوانی، خطری جدی برای سلامت قلبی-متابولیک آنها در بزرگسالی است.
در دنیایی که تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و کنسول‌های بازی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند، پژوهشگران زنگ خطر را برای والدین به صدا درآورده‌اند. این مطالعه که بر روی بیش از ۱۰۰۰ کودک و نوجوان ۱۰ تا ۱۸ ساله در دانمارک انجام شده، ارتباط مستقیمی میان ساعات صرف شده در مقابل نمایشگرها و افزایش ریسک بیماری‌هایی، چون فشار خون بالا، کلسترول بالا و مقاومت به انسولین را آشکار کرده است. این عوامل، زمینه‌ساز اصلی بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت در آینده هستند.
دیوید هورنر، پژوهشگر دانشگاه کپنهاگ و نویسنده اصلی این مقاله گفته که: «نوجوانان ۱۸ ساله به طور متوسط روزانه حدود ۶ ساعت و کودکان ۱۰ ساله نزدیک به ۳ ساعت از دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند.» شاید افزایش اندک شاخص‌های خطر به ازای هر ساعت اضافه، ناچیز به نظر برسد، اما وقتی این عدد به پنج یا شش ساعت در روز می‌رسد، این خطر کوچک به یک تهدید واقعی برای سلامت نسل آینده تبدیل می‌شود.
دشمن خواب کودکان
یکی از نگران‌کننده‌ترین یافته‌های این پژوهش، نقش کم‌خوابی در تشدید این خطرات است. زمانی که کودک یا نوجوان تا دیروقت درگیر بازی آنلاین یا گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی است، نه تنها از فعالیت فیزیکی باز می‌ماند، بلکه نور آبی ساطع شده از نمایشگرها، تولید هورمون ملاتونین (هورمون خواب) را مختل کرده و چرخه طبیعی خواب را به هم می‌ریزد. کم‌خوابی مزمن به خودی خود یک عامل خطر برای بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و چاقی محسوب می‌شود و این مطالعه نشان داده که ترکیب آن با زمان زیاد استفاده از نمایشگر، یک ترکیب خطرناک برای سلامت قلب است.
نه تنها خواب، بلکه یادگیری و درک و گفتار کودکان هم تحت تاثیر تماس مدام با نمایشگرها قرار می‌گیرد. مرتضی پودینه، کارشناس گفتاردرمانی پیش از این در این خصوص به همشهری‌آنلاین گفته بود: «از هر ۱۰ کودکی که توسط والدین به ما مراجعه می‌کنند، ۹ نفرشان یا دیجیتال‌بی‌بی هستند، یا اختلال اوتیسم دارند یا دچار تاخیر در گفتار هستند.»
این گفتاردرمانگر تاکید کرده بود که «والدین تا ۵ سالگی کودک اصلا نباید به هیچ عنوان او را بیشتر از یک ساعت در معرض اسکرین‌ها قرار دهند. این بزرگ‌ترین اشتباه است که یک خانواده می‌تواند در حق کودک خود کند. همین یک ساعت هم باید در حضور یکی از اعضای خانواده باشد. چون این موضوع علاوه بر گفتار کودکان در خردسالی، می‌تواند به "قدرت بیان احساس" فرد در بزرگسالی هم آسیب برساند.»
آسیب‌های پنهان روانی و اجتماعی
خطرات استفاده بی‌رویه از تکنولوژی تنها به سلامت جسم محدود نمی‌شود. متخصصان بار‌ها نسبت به آسیب‌های روانی و اجتماعی آن هشدار داده‌اند. کاهش تعاملات اجتماعی چهره به چهره، تضعیف روابط خانوادگی، افزایش خطر اضطراب و افسردگی، و کاهش تمرکز و افت تحصیلی از جمله پیامد‌های اثبات‌شده این پدیده هستند. در همین راستا، بسیاری از کشور‌ها و بیش از نیمی از ایالت‌های آمریکا، قوانینی برای محدود کردن یا ممنوعیت کامل استفاده از تلفن همراه در مدارس وضع کرده‌اند تا هم تمرکز آنها را به کلاس درس برگردانند و هم از آسیب‌هایی که می‌تواند زندگی بچه‌ها را در آینده تحت تاثیر قرار دهد، جلوگیری کند.
چطور از کودک‌مان مراقبت کنیم؟
خبر خوب این است که والدین می‌توانند با در پیش گرفتن رویکردی آگاهانه و فعال، این خطرات را مدیریت کنند. هدف، حذف تکنولوژی نیست، بلکه ایجاد یک رابطه سالم و متعادل با آن است. کارشناسان بر چند راهکار کلیدی تاکید دارند:
۱. ایجاد «منطق بدون تکنولوژی» در خانه: اتاق خواب و میز غذاخوری باید مکآن‌هایی برای آرامش و گفتگوی خانوادگی باشند، نه محلی برای استفاده از ابزار‌های دیجیتال. این قانون ساده به بهبود کیفیت خواب و تقویت پیوند‌های عاطفی کمک شایانی می‌کند.
۲. تعیین مرز‌های زمانی هوشمندانه: با همکاری فرزندتان، قوانین روشنی برای میزان استفاده روزانه از ابزار‌های دیجیتال وضع کنید. برای مثال، استفاده تفریحی به یک یا دو ساعت در روز محدود شود و اولویت با فعالیت‌های آموزشی و خلاقانه باشد. سازمان بهداشت جهانی استفاده از هرگونه نمایشگر را برای کودکان زیر دو سال ممنوع کرده است.
۳. کشف دنیای جذاب فعالیت‌های آفلاین: بهترین راه برای کاهش زمان استفاده از نمایشگر، ارائه جایگزین‌های جذاب است. ورزش‌های گروهی، دوچرخه‌سواری، کلاس‌های هنری، بازی‌های رومیزی، فوتبال دستی، کتاب خواندن یا حتی آشپزی مشترک، فرصت‌هایی برای تحرک، خلاقیت و تعامل اجتماعی فراهم می‌کنند.
۴. اولویت دادن به خواب کافی و منظم: تمام نمایشگرها باید حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب خاموش شوند. این کار به مغز فرصت می‌دهد تا برای یک خواب عمیق و ترمیمی آماده شود.
۵. والدین، بهترین الگو هستند: کودکان رفتار والدین خود را تقلید می‌کنند. اگر می‌خواهید فرزندتان کمتر از موبایل استفاده کند، اول باید خودتان این الگو را رعایت کنید. زمان‌های مشخصی را برای «بدون موبایل» بودن کل خانواده در نظر بگیرید.
۶. آموزش سواد دیجیتال و خودمراقبتی: به نوجوانان کمک کنید تا تفاوت میان استفاده هدفمند از تکنولوژی (مثلاً برای تحقیق درسی) و وقت‌گذرانی بی‌هدف را درک کنند. به آنها مهارت‌های مدیریت زمان و تشخیص محتوای نامناسب را یاد بدهید.
مسئولیت مراقبت از سلامت جسمی و روانی کودکان در دنیای دیجیتال، بیشتر از هر زمان دیگری بر عهده والدین است. با وضع قوانین مشخص، ایجاد جایگزین‌های سالم و مهم‌تر از همه، با الگوی رفتاری خود، می‌توانیم نسلی سالم‌تر و شادتر را پرورش دهیم که از مزایای تکنولوژی بهره‌مند می‌شوند. نه آنکه قربانی خطرات آن شوند.
منبع: همشهری
