باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - سرای تاریخی ملاحسین در میدان کهنه قم که عمرش به دوره قاجارها می‌رسد،، پس از آتش‌سوزی سال ۱۳۹۸ وارد فاز مرمت شد؛ اما با وجود صرف میلیاردها تومان بودجه، هنوز هم وضعیت شکننده و  آسیب‌پذیر دارد ، مغازه‌ها نیمه‌تعطیل‌اند و کسبه از خرابه‌ای می‌گویند که قرار بود بازارچه صنایع دستی شود.

یکی از مغازه‌داران می‌گوید: سال گذشته  یک برف آمد، سقف آسیب دید. اگر مرمت می‌کنند، درست انجام بدهند. مرمت نیمه‌کاره است.

کسبه دیگری از تعطیلی مغازه‌ها و فراری شدن مشتریان می‌گوید: دوبار بودجه براش آمد، ولی اکثر مغازه‌ها تعطیل شده اند. مشتری تا دم در میاد، داخل نمیاد. اینجا کاروانسرا نیست که خرابه است!

 وعده‌ای که به بازارچه نرسید

سرای ملاحسین قرار بود پس از مرمت، به بازارچه صنایع دستی و مجموعه‌ای فرهنگی-گردشگری تبدیل شود. اما به گفته کسبه، نه زیرساخت‌ها آماده‌اند، نه فضای سرا برای جذب گردشگر مناسب است.  

یکی از فعالان بازار می‌گوید:در ظاهر بودجه‌ای اختصاص داده‌اند و بخشی از کار هم انجام شده، اما مرمت همچنان نیمه‌تمام مانده و بخش‌هایی از بازار در وضعیت نامناسبی قرار دارد. این روند نه‌تنها رضایت کسبه را جلب نکرده، بلکه نگرانی‌هایی درباره ایمنی و حفظ بافت تاریخی بازار به‌وجود آورده است.

 مرمت در حد اعتبارات انجام شده است

مهدی صمدی، رئیس گروه حفظ و احیای اداره‌کل میراث فرهنگی استان قم، در پاسخ به انتقادات مطرح‌شده گفت:  عملیات مرمت این اثر از محل اعتبارات ملی و در چارچوب مصوبات سفر ریاست‌جمهوری شهید از سال ۱۴۰۲ آغاز شد و تا پایان سال ۱۴۰۳ ادامه داشت.

او با اشاره به صرف بیش از ۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان افزود:  ۵ میلیارد تومان صرف مرمت سرا و مابقی برای ساماندهی میدان و مطالعات کارشناسی شد.

 صمدی درباره جزئیات اقدامات مرمتی گفت:مرمت‌های صورت‌گرفته شامل حذف الحاقات غیر اصولی، مرمت بام، احیای پوشش‌ها، استحکام‌بخشی پایه‌ها، نماچینی آجری، احیای حوض سنگی، آجرفرش و سایر اقدامات اجرایی بوده است.

مرمت داخلی مغازه‌های سرا نیازمند مشارکت مستقیم کسبه است

او  با تأکید بر محدودیت منابع دولتی گفت: در حد اعتبارات تخصیص‌یافته، ساختار و شاکله بنا احیا شد. تصاویر قبل و بعد از مرمت، گویای تغییرات اساسی است. با این حال، انتظار کسبه برای مرمت داخلی مغازه‌ها نیازمند مشارکت مستقیم آنان است. اگر بهره‌برداران قانونی در این بنا و سایر آثار تاریخی مشارکت نکنند، امکان احیای کامل وجود نخواهد داشت.

 صمدی به نمونه‌ای موفق از مشارکت مردمی اشاره کرد و گفت: در روستای کرمجگان، شورای روستا به‌صورت مستقل و با نظارت میراث فرهنگی اقدام به مرمت چهارطاقی ساسانی کرده است. این نمونه نشان می‌دهد که مشارکت مردمی می‌تواند نقش مؤثری در حفظ میراث فرهنگی ایفا کند.

او با تاکید بر لزوم مشارکت کسبه گفت: در حد اعتبارات موجود، اقدامات مرمتی لازم را انجام داده‌ایم. همچنین نامه‌ای به شورای شهر ارسال شده و پیگیر تعیین تکلیف بخش‌هایی از سرا هستیم که در حوزه مسئولیت شهرداری است. صدور مجوز مرمت نیز در دستور کار قرار دارد.

-