روایتی از پشت‌پرده بازار ساخت‌وساز قم در سایه خروج اتباع غیرمجاز
برخی دلالان و فعالان ساخت‌وساز، خروج اتباع غیرمجاز از چرخه کارگری را عامل افزایش قیمت ساخت عنوان می‌کنند. اما آیا این ادعا پایه اقتصادی دارد یا صرفاً پوششی برای سودجویی بیشتر است؟
باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - در کوچه‌پس‌کوچه‌های قم، جایی که صدای بتن‌ریزی و جوشکاری هنوز بخشی از ریتم روزانه شهر است، زمزمه هایی است که با رفتن کارگران غیرمجاز اتباع، ساخت‌وساز گران‌تر می‌شود.این جمله، که از زبان برخی دلالان و پیمانکاران شنیده می‌شود، به‌ظاهر یک تحلیل اقتصادی است؛ اما آیا واقعاً چنین ادعایی پایه منطقی دارد؟ یا آن‌طور که برخی شهروندان و کارشناسان می‌گویند، این فقط یک پوشش برای سودجویی بیشتر است؟
کارگر ایرانی، خرج ایرانی
علی جوادی، کارگر ایرانی ۳۵ ساله‌ای که سال‌ها در پروژه‌های ساختمانی قم کار کرده، می‌گوید: ما که ایرانی هستیم، کار می‌کنیم، پول می‌گیریم، خرج زن و بچه‌مون می‌کنیم. ولی بعضی‌ها می‌گن ما گرون‌تریم، باعث گرونی ساخت‌وساز می‌شیم. این انصافه؟
مریم، مادر دو فرزند که سال‌هاست در انتظار خرید خانه‌ای کوچک در قم است، می‌گوید: هر بار یه بهونه میارن. یه بار می‌گن دلار گرون شده، یه بار می‌گن کارگر ایرانی گرونه. ولی هیچ‌کس نمی‌گه چرا زمین این‌قدر احتکار شده یا چرا مصالح این‌قدر بی‌حساب گرون می‌شن.
این روایت‌ها، برخاسته از دل زندگی روزمره مردم قم، نشان می‌دهد که ادعاهای دلالان بیش از آن‌که بر پایه واقعیت‌های اقتصادی باشد، پوششی برای حفظ منافع گروهی خاص است.
پولی که در اقتصاد داخلی می‌چرخد
به گفته کارشناسان حوزه مسکن پرداخت دستمزد به کارگران ایرانی نه‌تنها هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری در اقتصاد داخلی است. این پول صرف خرید کالا و خدمات در قم می‌شود و به افزایش قدرت خرید خانوارها و خروج اقتصاد شهری از رکود کمک می‌کند. در واقع، اشتغال‌زایی برای نیروی کار بومی می‌تواند به تحرک اقتصادی و کاهش وابستگی به نیروی کار غیرمجاز منجر شود.
در واقع، دستمزد کارگران ایرانی نه‌تنها هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری در اقتصاد داخلی است. این پول در بازار قم می‌چرخد؛ در نانوایی، سوپرمارکت، داروخانه، و حتی در کلاس‌های آموزشی فرزندان. این چرخه ساده، اما حیاتی، چیزی است که در ادعاهای دلالان نادیده گرفته می‌شود.
اختلاف دستمزد، افزایش هزینه؟
برخی فعالان بازار ساخت‌وساز مدعی‌اند که دستمزد روزانه کارگران افغان حدود ۱.۲ میلیون تومان است، در حالی که کارگران ایرانی حدود ۲ میلیون تومان دریافت می‌کنند. به‌زعم آنان، این اختلاف می‌تواند هزینه ساخت را تا ۱۵ درصد افزایش دهد.
اما بررسی‌های میدانی در پروژه‌های عمرانی قم نشان می‌دهد که دستمزد کارگران تنها بخش کوچکی از هزینه‌ی ساخت را تشکیل می‌دهد. سهم دستمزد در قیمت تمام‌شده مسکن، در مقایسه با قیمت زمین، مصالح، مجوز‌ها و سود پیمانکاران، بسیار ناچیز است.
چه چیزی واقعا قیمت را بالا می‌برد؟
کارشناسان حوزه مسکن در قم عوامل اصلی افزایش قیمت را احتکار زمین توسط مالکان بزرگ و نهاد‌های غیرپاسخگو ، افزایش قیمت مصالح ساختمانی به‌دلیل نوسانات ارزی و نبود نظارت -،سودجویی برخی پیمانکاران در غیاب شفافیت قیمت‌گذاری و نبود سیاست‌های حمایتی برای تأمین مسکن اقشار متوسط و ضعیف می دانند.
به باور آنان در واقع، خروج اتباع غیرمجاز نه‌تنها عامل اصلی گرانی نیست، بلکه می‌تواند به نظم‌بخشی بازار کار و افزایش اشتغال برای نیروی بومی منجر شود.
لزوم اتخاذ سیاست عدالت اقتصادی در ساخت و ساز
قم، شهری با ظرفیت‌های بالای توسعه عمرانی و اجتماعی، نیازمند سیاست‌هایی است که عدالت اقتصادی را در ساخت‌وساز تضمین کند. حمایت از نیروی کار بومی، شفاف‌سازی در قیمت‌گذاری، و مقابله با احتکار زمین و مصالح، می‌تواند گامی مؤثر در مسیر تأمین مسکن برای همه اقشار باشد.
ادعای افزایش هزینه ساخت به‌دلیل خروج اتباع غیرمجاز، بیش از آن‌که واقعیت باشد، به نظر می‌رسد حربه‌ای برای توجیه افزایش قیمت‌هاست؛ روایتی که باید با صدای شهروندان و تحلیل‌های مستقل پاسخ داده شود.
آن طور که مهرداد لاهوتی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته خروج این افراد هیچ خللی در روند ساخت‌وساز کشور ایجاد نمی‌کند و ادعای کمبود نیروی کار را نمی‌پذیرد.
او می گوید:به‌جای وابستگی به نیروی کار غیرمجاز، باید به سمت آموزش و به‌کارگیری نیروی انسانی ایرانی حرکت کرد.
لاهوتی معتقد است که با گسترش روش‌های صنعتی‌سازی، نیاز به نیروی انسانی سنتی کاهش می‌یابد و این مسیر می‌تواند جایگزین مناسبی برای نیروی کار غیرمجاز باشد.
خروج اتباع غیرمجاز، ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر
کارشناسان اقتصاد بر این باورند که پول پرداخت‌شده به کارگران ایرانی در اقتصاد داخلی می‌ماند؛ برخلاف اتباع غیرمجاز که بخشی از درآمدشان را از چرخه اقتصادی کشور خارج می‌کنند، کارگران ایرانی موجب گردش مالی در بازارهای محلی می‌شوند.
کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که با خروج اتباع غیرمجاز، فرصت‌های شغلی بیشتری برای جوانان در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و حتی قم فراهم می‌شود.
نقدهای مردمی در رسانه‌ها
در بخش نظرات کاربران در شبکه های اجتماعی ، بسیاری از شهروندان نیز از این تغییر استقبال کرده‌اند و خواستار حمایت بیشتر از کارگران ایرانی شده‌اند. برخی نوشته‌اند: کشور عزیزمون رو تا الان خودمون ساختیم، ان‌شاءالله بعد از این هم خواهیم ساخت و آبادش خواهیم کرد.
چرا نونش در جیب هموطن نره؟ بهترین جایگزین همین کارگر ایرانیه.
