
ظهر گرم بندرعباس است. کوچه باریکی در محله حاشیهای شهر، با خانههایی ساده و دیوارهای کاهگلی. زهرا، مادر سه فرزند، ظرفهای پلاستیکی را کنار دیوار ردیف کرده؛ ظرفهایی که همیشه برای ذخیره آب استفاده میکند. وقتی درِ یکی از آنها را باز میکند، سطح آب آرام تکان میخورد و چیزی ریز مثل دانه برنج درون آن شناور است. او نمیداند همین قطرههای بهظاهر بیخطر، خانهاش را به مهمانخانهای برای «پشه آئدس» تبدیل کردهاند؛ پشهای که ناقل بیماری خطرناک تب دِنگی است.
زهرا میگوید: «چند روز است بچهام تب دارد، فکر میکردم سرماخورده… اما دکتر گفت ممکن است تب دِنگی باشد.»
پژمان شاهرخی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، هشدار میدهد: «چرخه انتقال تب دِنگی در بندرعباس فعال شده و اگر مردم همکاری نکنند، استان با یک همهگیری خطرناک روبهرو خواهد شد.»
هرمزگان بیش از دو میلیون نفر جمعیت دارد، صدها روستا و دهستان پراکنده. محلههای حاشیهنشین و زندگی روستایی در شرایط کمبرخوردار، محیطی آماده برای رشد و تکثیر این پشه خطرناک فراهم کرده است.
به گفته شاهرخی، آمار مبتلایان هر روز در حال افزایش است: «تقریباً هر دو هفته یک موج تازه بیماری مشاهده میشود.» تاکنون ۲۲ بیمار شناسایی شدهاند، اما او تأکید میکند که آمار واقعی دستکم سه برابر این رقم است. بسیاری از مبتلایان علائم خفیف دارند و شناسایی نمیشوند.
پزشکان هشدار میدهند ابتلای مجدد به تب دِنگی خطرناکتر از بار اول است و میتواند به بروز عوارض شدید از جمله خونریزی داخلی، شوک و حتی مرگ منجر شود. متخصصان میگویند آگاهی و پیشگیری، تنها راه ایمن ماندن در برابر این بیماری ویروسی است که از طریق نیش پشه آئدس منتقل میشود.
ویروس تب دِنگی در پشههای بندرعباس شناسایی شده است. پشهای ریز و راهراه که در آبهای راکد کوچک مثل گلدانها، حوضچهها، بطریهای رهاشده یا لاستیکهای کهنه تخمگذاری میکند. این موجود کوچک، اگرچه در نگاه اول بیاهمیت به نظر میرسد، اما قدرت دارد زندگی یک شهر را مختل کند.
کارشناسان میگویند جنگ با تب دِنگی جنگی است که در خانههای مردم آغاز میشود. کافی است:
آبهای راکد خشک شوند.
ظروف و مخازن درپوش داشته باشند.
زباله و پسماند منظم جمعآوری شود.
محلههای آلوده سمپاشی شوند.
و آموزش عمومی جدی گرفته شود.
شاهرخی تأکید میکند: «بدون همکاری مردم هیچ برنامهای موفق نمیشود. باید پیشگیری به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.»
تب دِنگی معمولاً طی دو هفته درمان میشود، اما اگر همزمان شمار زیادی مبتلا شوند، فشار سنگینی بر نظام سلامت وارد خواهد شد. نشانههای اولیه این بیماری مانند تب شدید، سردرد و دردهای عضلانی نباید ساده گرفته شوند.
امروز، بندرعباس با آزمونی بزرگ روبهرو است؛ آزمونی که پیروزی در آن فقط با همبستگی جمعی امکانپذیر است.
زهرا و فرزندانش تنها یک نمونه از هزاران خانوادهای هستند که در معرض خطرند. در این نبرد، هر ظرف آب راکد تخلیه نشده، میتواند حلقهای از زنجیره انتقال باشد.
تب دِنگی بیش از آنکه یک بیماری باشد، آینهای است که نشان میدهد سلامت شهر به همکاری تکتک شهروندان گره خورده است.