باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - این گفت‌وگوها، که با وعده‌هایی چون لغو تحریم‌ها، مذاکره بر سر جنگنده‌های پیشرفته و تلاش برای حل بحران‌های منطقه‌ای همراه بود، نه‌تنها تلاشی برای بازسازی روابط دوجانبه، بلکه کوششی برای بازتعریف نقش ترکیه در معادلات جهانی بود. اما این مذاکرات، بیش از آنکه نشانه اقتدار یک‌جانبه باشد، پرده از شکنندگی توازن میان منافع متضاد برمی‌دارد.

دیپلماسی زیر نقاب احترام: "مردی بسیار محترم" یا مهره‌ای در شطرنج واشنگتن؟

دونالد ترامپ، در کاخ سفید، با لحنی که بیش از ادب دیپلماتیک، رنگ و بوی معامله‌گری داشت، گفت: "اردوغان مرد بسیار محترمی است که در آمریکا و سراسر اروپا و جهان از احترام بالایی برخوردار است. " این ستایش، که در ظاهر گرمی روابط شخصی را نشان می‌دهد، در باطن تلاشی است برای جلب نظر ترکیه در میانه تنش‌های جهانی. اشاره ترامپ به ارتش ترکیه، که "از بسیاری از تجهیزات ما استفاده می‌کند"، نه‌تنها یادآور وابستگی نظامی آنکارا به فناوری‌های آمریکایی است، بلکه نشانه‌ای از استراتژی واشنگتن برای حفظ این متحد کلیدی در ناتو. بحث خرید جنگنده‌های اف-۱۶ و اف-۳۵، که اردوغان آن را فرصتی برای بردن روابط به سطح جدیدی خواند، در واقع میدان آزمونی است برای سنجش میزان استقلال ترکیه در برابر شروط آمریکا.

این لحظه بیش از آنکه قدرت ترکیه را نشان دهد، شکنندگی موقعیت آنکارا را عیان می‌کند؛ کشوری که پس از سال‌ها تنش بر سر خرید سامانه‌های روسی، اکنون در پی جبران جایگاه خود در اردوگاه غربی است، اما این بازگشت، به بهای پذیرش شروط سنگین واشنگتن تمام می‌شود. ترکیه که ارتش‌اش با تکیه بر تسلیحات آمریکایی تقویت شده، در عین حال در برابر فشار‌های اقتصادی و سیاسی آسیب‌پذیر است. اگر این مذاکرات به قرارداد‌های کلان تسلیحاتی منجر شود، می‌تواند اقتصاد ترکیه را از فشار تحریم‌ها رها کند، اما هرگونه شرط جدید، مانند محدودیت در روابط با رقبای آمریکا، می‌تواند استقلال استراتژیک آنکارا را به خطر اندازد. آینده این گفت‌وگوها، به توانایی ترکیه در حفظ توازن میان شرق و غرب بستگی دارد؛ موفقیتی که می‌تواند جایگاه آنکارا را در ناتو تقویت کند، یا شکستی که بار دیگر ترکیه را به سوی رقبای شرقی سوق دهد، جایی که پیشنهاد‌های مالی و سیاسی وسوسه‌انگیز در انتظارند.

نفت روسیه، خط قرمز یا اهرم معامله؟

ترامپ، با صراحت همیشگی‌اش، اعلام کرد که مایل است ترکیه تا زمانی که درگیری در اوکراین ادامه دارد، خرید هرگونه نفت از روسیه را متوقف کند. این درخواست که در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، در باطن تلاشی است برای قطع شریان‌های اقتصادی مسکو، که از طریق کشور‌هایی مانند ترکیه به بازار‌های جهانی دسترسی دارد. اما برای ترکیه که بخش قابل توجهی از نیاز‌های انرژی‌اش به نفت و گاز روسیه وابسته است، این شرط چالشی عظیم است. توقف خرید نفت، می‌تواند قیمت‌های داخلی را افزایش دهد و اقتصاد شکننده ترکیه را، که با تورم و بی‌ثباتی ارزی دست‌وپنجه نرم می‌کند، تحت فشار بیشتری قرار دهد.

 این درخواست آزمون دشواری برای سیاست خارجی ترکیه است؛ کشوری که سال‌هاست با سیاست موازنه میان شرق و غرب، از فشار‌های جهانی جان به در برده، اکنون باید میان منافع کوتاه‌مدت اقتصادی و وعده‌های بلندمدت غربی یکی را برگزیند. پذیرش این شرط، می‌تواند در‌های همکاری‌های گسترده‌تر با غرب را بگشاید و ترکیه را به هاب انرژی جایگزین برای اروپا بدل کند؛ نقشی که موقعیت جغرافیایی استراتژیک آنکارا آن را ممکن می‌سازد. اما مقاومت در برابر این درخواست، ممکن است تنش‌های جدیدی با غرب ایجاد کند و ترکیه را به سوی متحدان شرقی، مانند چین که با سرمایه‌گذاری‌های کلان نفوذ خود را در منطقه گسترش داده، سوق دهد.

 آینده این تصمیم، پیامد‌های عمیقی خواهد داشت. توقف خرید نفت می‌تواند به انزوای بیشتر روسیه کمک کند، اما به بهای فشار اقتصادی بر مردم ترکیه. از سوی دیگر، ادامه همکاری با مسکو، می‌تواند ترکیه را در برابر انتقادات تند غربی‌ها قرار دهد و جایگاهش را در ائتلاف ناتو تضعیف کند. این بازی ظریف، نیازمند هوش دیپلماتیک است تا ترکیه بدون از دست دادن استقلال، از این تنگنا عبور کند.

تحریم‌ها در لبه پرتگاه

ترامپ، با سبک معامله‌گرانه‌اش، اعلام کرد که در صورت موفقیت‌آمیز بودن دیدار با اردوغان، تحریم‌های ترکیه را فوراً لغو خواهد کرد. این وعده که به مثابه کلیدی برای رهایی اقتصاد ترکیه از فشار‌های سنگین است، پاسخی به سال‌ها تنش بر سر مسائل نظامی و سیاسی، به‌ویژه خرید سامانه‌های دفاعی از روسیه است. تحریم‌ها که بخش‌های کلیدی اقتصاد ترکیه، از صنایع دفاعی تا بازار‌های مالی را هدف قرار داده، مانعی جدی برای رشد این کشور بوده‌اند. لغو آنها می‌تواند راه را برای تجارت گسترده‌تر با غرب و سرمایه‌گذاری‌های جدید هموار کند، به‌ویژه در حوزه تسلیحات که ترکیه به شدت به آن چشم دوخته است. اما این وعده، مشروط به موفقیت دیدار است؛ شرطی که نشان‌دهنده شکنندگی این توافق است.

این پیشنهاد بیش از آنکه نشانه حسن نیت باشد، اهرمی است برای واداشتن ترکیه به پذیرش شروط آمریکا، از جمله در حوزه انرژی و سیاست منطقه‌ای. لغو تحریم‌ها می‌تواند اقتصاد ترکیه را از رکود نجات دهد و فرصت‌های جدیدی برای همکاری‌های نظامی ایجاد کند، اما به بهای محدود شدن استقلال عمل آنکارا. آینده این وعده، به توانایی دو طرف در یافتن نقطه تعادل بستگی دارد؛ اگر تحریم‌ها لغو شوند، ترکیه می‌تواند نفوذ خود را در منطقه تقویت کند، اما اگر این وعده با شروط سنگین همراه شود، ممکن است اعتماد میان دو طرف خدشه‌دار شود و ترکیه را به سوی گزینه‌های شرقی سوق دهد، جایی که رقبا با پیشنهاد‌های مالی و سیاسی در کمین‌اند.

خاورمیانه در پیچ تاریخی: ترکیه در میانه صلح غزه و بازسازی سوریه

ترامپ، با اشاره به نقش ترکیه در منطقه، گفت: اردوغان نفوذ گسترده‌ای در خاورمیانه دارد و ما برای دستیابی به صلح در آنجا با هم همکاری خواهیم کرد.

او افزود: ما جلسه‌ای عالی با رهبران خاورمیانه در مورد غزه برگزار کردیم و به دستیابی به توافق نزدیک هستیم. ما می‌خواهیم همه گروگان‌های اسیر در غزه به طور همزمان آزاد شوند، نه به صورت گروهی. من باید طرف اسرائیلی را متقاعد کنم که برای آزادی گروگان‌ها اقدام کند و همه می‌خواهند پایان جنگ غزه را ببینند. 

این اظهارات، به دیدار‌های اخیر با رهبران قطر، عربستان سعودی، امارات و اردن گره می‌خورد، جلساتی که به گفته ترامپ فوق‌العاده بود.

او همچنین نقش ترکیه را در تحولات سوریه ستود و گفت: اردوغان مسئول دستیابی به یک دستاورد فوق‌العاده بود، که حذف رژیم قبلی در سوریه بود. ما به درخواست عربستان سعودی، ترکیه و قطر، تحریم‌های سوریه را لغو کردیم تا به این کشور فرصتی برای نفس کشیدن بدهیم.

این سخنان پرده از موقعیت پیچیده ترکیه برمی‌دارند؛ کشوری که با روابط دوگانه با گروه‌های منطقه‌ای و قدرت‌های جهانی، در تلاش است نقش میانجی را ایفا کند، اما خود در معرض فشار‌های متعدد قرار دارد. در غزه، میانجی‌گری برای آزادی گروگان‌ها می‌تواند به آتش‌بسی شکننده منجر شود، اما متقاعد کردن رژیم صهیونیستی که بر مواضع سختگیرانه‌اش پافشاری می‌کند، چالشی عظیم است. در سوریه، لغو تحریم‌ها می‌تواند راه را برای بازسازی این کشور هموار کند، اما نقش ترکیه در تحولات اخیر که با عملیات نظامی در شمال سوریه همراه بوده، همچنان جنجال‌برانگیز است و می‌تواند تنش‌هایی با دیگر بازیگران منطقه‌ای ایجاد کند. آینده این تلاش‌ها، به توانایی ترکیه در مدیریت این نقش دوگانه بستگی دارد؛ موفقیت می‌تواند جایگاه آنکارا را به عنوان میانجی تقویت کند، اما هرگونه سوء‌محاسبه، ممکن است ترکیه را در برابر انتقادات داخلی و خارجی آسیب‌پذیر سازد و نفوذش را در منطقه کاهش دهد.

جنگنده‌ها و توازن شکننده روابط

اردوغان، در پاسخ به وعده‌های ترامپ، گفت: ما می‌توانیم روابط با واشنگتن را به سطح جدیدی برسانیم و فرصتی برای بحث در مورد مسائل مربوط به اف-۳۵ و اف-۱۶ داریم.

 این سخنان، که در ظاهر نوید همکاری‌های نظامی می‌دهد، در باطن تلاشی است برای رهایی از انزوای سیاسی و اقتصادی ناشی از تنش‌های گذشته. اما این مذاکرات، بیش از آنکه نشانه اقتدار باشد، وابستگی ترکیه به فناوری‌های غربی و نیاز به جلب رضایت واشنگتن را نشان می‌دهد. این لحظه نقطه عطفی شکننده است؛ همکاری‌های نظامی می‌تواند جایگاه ترکیه را در ناتو تقویت کند، اما شروط آمریکا، از جمله در حوزه انرژی و سیاست منطقه‌ای، می‌تواند استقلال آنکارا را محدود کند.

آینده این روابط، به توانایی ترکیه در مدیریت این معامله بستگی دارد؛ اگر اردوغان بتواند بدون قربانی کردن استقلال، از این فرصت بهره ببرد، ترکیه می‌تواند جایگاه خود را در معادلات جهانی تثبیت کند؛ اما اگر مذاکرات به بن‌بست برسد، آنکارا ممکن است بار دیگر به سوی شرق متمایل شود؛ جایی که رقبا با پیشنهاد‌های وسوسه‌انگیز در انتظارند.