باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - از دوم تا هشتم مهرماه، درتقویم رسمی کشور به نام هفته ناشنوایان نام‌گذاری شده است. فرصتی برای بازخوانی وضعیت یکی از گروه‌های کمتر دیده‌شده در جامعه؛ گروهی که در قم، با وجود رشد خدمات حمایتی، همچنان با چالش‌های جدی در زندگی روزمره دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

آمارهای رسمی؛ رشد خدمات به جامعه ناشنوایان قم

به گفته حجت‌الله محمدزاده، مدیرکل بهزیستی قم، تا پایان سال ۱۴۰۳، تعداد جمعیت ناشنوای تحت پوشش این نهاد به چهار هزار و ۶۵ نفر رسیده است؛ شامل هزار و ۷۱۶ زن ناشنوا و دو هزار و ۳۴۹ مرد ناشنوا. این آمار نشان‌دهنده روندی افزایشی از سال ۱۴۰۱ به بعد است، پس از آن‌که در سال ۱۴۰۰ تعداد افراد تحت پوشش به ۳۲۰۲ نفر کاهش یافته بود.

از میان این جمعیت، دو هزار و ۹۵۳کودک و نوجوان در مراکز شبانه‌روزی نگهداری می‌شوند؛ آماری که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشدی قابل توجه داشته است. محمدزاده تأکید کرده است  هدف اصلی بهزیستی، ایجاد محیطی امن برای رشد و تعالی این عزیزان و ارائه خدمات مطلوب به آنان است.

به گفته  محمدرضا رحیمی،معاون توانبخشی این نهاد، طرح‌های غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان سه تا پنج سال با هدف شناسایی زودهنگام اختلالات شنوایی و پیشگیری از عوارض ثانویه در حال اجراست.

 سال گذشته حدود ۲۰ هزار نوزاد و ۱۳ هزار و ۶۰۰ کودک مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارائه خدمات درمانی، تأمین سمعک و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار از مهم‌ترین نیازهای این گروه عنوان شده است.

فراتر از آمار؛ روایت ناشنوایان از زندگی روزمره

با وجود این آمارها، ناشنوایان قم از مشکلاتی می‌گویند که در آمارها کمتر دیده می‌شود.

جمعی از شهروندان ناشنوای قم از مشکلات روزمره خود سخن گفته‌اند؛ مشکلاتی که شامل نبود فرصت‌های شغلی پایدار، دشواری در ازدواج، هزینه‌های سنگین توانبخشی و مناسب‌سازی ناکافی شهری است.

زهرا.الف، دختر ۲۳ ساله ناشنوا:  برای رفتن به دانشگاه مجبورم مسیر طولانی را با تاکسی طی کنم چون ایستگاه‌های اتوبوس برای ناشنوایان مناسب نیست. رانندگان هم زبان اشاره نمی‌دانند و این مسئله رفت‌وآمد را برایم سخت کرده است.

اشتغال؛ گره کور زندگی ناشنوایان

بزرگ‌ترین دغدغه ناشنوایان قم، نبود فرصت شغلی پایدار است. محمد.ر، جوان ۲۸ ساله ناشنوا:  چند بار برای مصاحبه کاری رفتم، اما وقتی فهمیدند ناشنوا هستم، خیلی محترمانه رد کردند. با اینکه مدرک حسابداری دارم و کار با کامپیوتر را بلد هستم، هنوز نتوانسته‌ام شغلی ثابت پیدا کنم.

نبود درآمد پایدار نه‌تنها معیشت این قشر را با مشکل روبه‌رو کرده، بلکه ازدواج و تشکیل خانواده را نیز به گرهی کور تبدیل کرده است.

توانبخشی؛ سمعک‌هایی با قیمت لوکس

هزینه‌های بالای توانبخشی، به‌ویژه خرید سمعک، یکی دیگر از دغدغه‌های جدی خانواده‌های ناشنواست.

فاطمه.ک، مادر یک کودک ناشنوا، می‌گوید:  برای پسرم سمعک نوشتند که حدود ۲۰ میلیون تومان قیمت داشت. بیمه فقط بخش کمی را پرداخت کرد و مجبور شدیم بقیه را قرض بگیریم. برای خانواده‌هایی مثل ما این هزینه‌ها واقعاً طاقت‌فرساست.

مناسب‌سازی شهری؛ گامی کوچک در مسیر طولانی

شهرداری قم اقداماتی برای مناسب‌سازی انجام داده، اما مسیر همچنان طولانی است. از مجموع ۱۴۰ ایستگاه اتوبوس شهر، تنها ۶۰ ایستگاه مناسب‌سازی شده‌اند. بسیاری از معابر و بوستان‌ها نیز هنوز پاسخگوی نیازهای ناشنوایان و سایر معلولان نیستند.

ضرورت همکاری فرابخشی و تغییر نگاه

مریم سادات رضوی، فعال اجتماعی حوزه معلولان، معتقد است:  باید نگاه حمایتی صرف به ناشنوایان تغییر کند. آنها شهروندانی برابر هستند و حق دارند شغل، آموزش تخصصی و دسترسی آسان به خدمات شهری داشته باشند. اگر فرهنگ‌سازی عمومی صورت نگیرد، هیچ برنامه‌ای نتیجه نخواهد داد.

آمارهای بهزیستی قم از رشد خدمات حمایتی خبر می‌دهند، اما روایت ناشنوایان نشان می‌دهد که در زندگی روزمره‌شان همچنان گره‌های بزرگی باقی مانده است. تا زمانی که این گره‌ها با همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف باز نشود، فاصله میان «آمار حمایتی» و «واقعیت زندگی» همچنان باقی خواهد ماند.