تحلیل سیاست‌گذاری رسانه‌ای پروژه «ایران جان»
پروژه ملی «ایران جان» نمونه‌ای شاخص از سیاست‌گذاری رسانه‌ای در سطح سازمان صدا و سیماست که هدف آن بازنمایی جامع ظرفیت‌های ایران است.
باشگاه خبرنگاران جوان، نفیسه خلیلی - پروژه ملی «ایران جان» نمونه‌ای شاخص از سیاست‌گذاری رسانه‌ای در سطح سازمان صدا و سیماست که هدف آن بازنمایی جامع ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی، گردشگری و اجتماعی ایران است. این پروژه با تمرکز اولیه بر استان خوزستان، تلاش کرده تا فراتر از تبلیغات معمول، تصویری واقعی و جامع از توانمندی‌های هر استان ارائه دهد. رویکرد سیاست‌گذاری این پروژه مبتنی بر چند اصل کلیدی است:
۱. تقویت همبستگی ملی و هویت جمعی: یکی از اهداف اصلی پروژه ایجاد حس همدلی میان اقوام و فرهنگ‌های مختلف ایران است. با معرفی جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و اقتصادی استان‌ها، پویش تلاش می‌کند تا احساس تعلق و افتخار ملی را در میان مخاطبان تقویت کند.
۲. بازنمایی واقع‌گرایانه و کاهش کلیشه‌ها: سیاست‌گذاران رسانه‌ای پروژه «ایران جان» با پرهیز از تصاویر کلیشه‌ای و تکراری، قصد دارند روایت نو و جذابی از استان‌ها ارائه دهند. این رویکرد باعث می‌شود مخاطب با ظرفیت‌ها و مشکلات واقعی هر منطقه آشنا شود و تصویر رسانه‌ای غالب درباره استان‌ها به چالش کشیده شود.
۳. تمرکز بر چندرسانه‌ای و مشارکت گسترده: پروژه با استفاده همزمان از تلویزیون، رادیو، رسانه‌های برون‌مرزی و فضای مجازی، تلاش کرده تا حداکثر مخاطب ممکن را درگیر کند. این رویکرد سیاستی نشان‌دهنده استفاده از رسانه‌های سنتی و نوین به‌صورت مکمل است و توانایی سازمان در ایجاد کمپین‌های فراگیر را برجسته می‌کند.
۴. ابزار دیپلماسی عمومی و توسعه اقتصادی: معرفی ظرفیت‌های هر استان می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و بهبود تصویر ایران در سطح بین‌المللی کمک کند. این امر نشان‌دهنده نگرش جامع سیاست‌گذاران رسانه‌ای به رسانه نه فقط به عنوان ابزار اطلاع‌رسانی بلکه به عنوان بستری برای توسعه پایدار و تعامل بین‌المللی است.
۵. تمرکز بر مشارکت مردمی و نقش نهاد‌های غیردولتی: پویش ایران جان به جای تمرکز صرف بر اجرای دولتی، از ظرفیت‌های مردمی و سازمان‌های غیردولتی برای افزایش مشارکت و تعلق خاطر استفاده می‌کند. این نکته نشان‌دهنده تغییر سیاست‌گذاری سازمان صدا و سیما از یک مدل متمرکز و انحصاری به مدل مشارکتی و همسو با جامعه است.
در مجموع، سیاست‌گذاری رسانه‌ای این پروژه نشان‌دهنده نگرش هوشمندانه سازمان به رسانه به عنوان ابزار فرهنگ‌سازی، همبستگی اجتماعی و توسعه پایدار است. انتخاب خوزستان به عنوان نقطه آغاز، با تمرکز بر چالش‌ها و فرصت‌های اقتصادی و محیط‌زیستی، و سپس گسترش آن به سایر استان‌ها، مانند اصفهان، نشان‌دهنده رویکرد تدریجی و هدفمند به بازنمایی ظرفیت‌های ملی است.
بررسی ویژه استان اصفهان در پروژه «ایران جان»
فاز دوم پویش «ایران جان» به استان اصفهان اختصاص دارد و از شهریور ۱۴۰۴ طی ۱۰ روز از شبکه‌های مختلف صدا و سیما پخش شد. این رویکرد ویژه، تمرکز بر ظرفیت‌های کمتر دیده‌شده استان را هدف قرار داده و شامل بخش‌های زیر است:
۱. بازنمایی فرهنگی و تاریخی: معرفی جلوه‌های معماری دوره صفوی، صنایع دستی شاخص مانند خاتم‌کاری و میناکاری و همچنین میراث فرهنگی و هنری، به مخاطب امکان می‌دهد تا با عمق فرهنگی اصفهان آشنا شود. این بازنمایی از منظر جامعه‌شناسی فرهنگی، موجب افزایش شناخت، احترام و ارزش‌گذاری به فرهنگ محلی می‌شود.
۲. نمایش توانمندی‌های اقتصادی و صنعتی: پروژه‌های صنعتی، دانشگاه‌ها و فعالیت‌های دانش‌بنیان استان در این پویش معرفی شدند. این بخش از برنامه نشان‌دهنده رویکرد سازمان صدا و سیما به رسانه به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری است. بازتاب این دستاورد‌ها می‌تواند تصویر بین‌المللی ایران را تقویت کرده و اصفهان را به‌عنوان یک قطب صنعتی و علمی کشور معرفی کند.
۳. تمرکز بر گردشگری و طبیعت: معرفی ظرفیت‌های گردشگری، پروژه‌های بوم‌گردی و جلوه‌های طبیعی استان، نقش مهمی در جذب گردشگر داخلی و خارجی دارد. این اقدام نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری رسانه‌ای، اهداف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را همزمان مدنظر قرار داده است.
۴. پوشش رسانه‌ای چندوجهی و مشارکت مردمی: برنامه‌های متنوع شامل مستند‌های ویژه، میان‌برنامه‌ها و برنامه‌های زنده روزانه، با استفاده از شبکه‌های مختلف صدا و سیما پخش شد. علاوه بر این، ایجاد فرصت‌های مشارکت مردمی و ارائه تخفیف‌های ویژه از سوی هتل‌ها و رستوران‌ها، باعث تقویت حس تعلق و مشارکت فعال مردم در پویش شد.
۵. بازنمایی جامع و توسعه متوازن: با تمرکز بر ظرفیت‌های اقتصادی، صنعتی، فرهنگی و علمی شهرستان‌های مختلف اصفهان، پروژه تلاش کرده تا توزیع فرصت‌ها و شناخت مزیت‌های هر منطقه را به‌صورت متوازن ارائه دهد. این امر در راستای توسعه پایدار و کاهش تمرکززدگی در مرکز استان‌ها اهمیت دارد.
به طور کلی، فاز اصفهان پروژه «ایران جان» نمونه‌ای موفق از بازنمایی ترکیبی ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و علمی یک استان است. این برنامه نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری رسانه‌ای سازمان صدا و سیما به سمت تولید محتوای جامع، چندرسانه‌ای و مشارکتی حرکت می‌کند و از رسانه به عنوان ابزاری برای فرهنگ‌سازی، توسعه اقتصادی و تقویت همبستگی ملی بهره می‌برد.
