به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ مجتمع آب‌شیرین‌کن خلیج فارس در فاصله حدود ۳۵ کیلومتری غرب بندرعباس، بزرگ‌ترین طرح نمک‌زدایی ایران است و روزانه ۴۰۰ هزار مترمکعب آب دریا را به آب شیرین تبدیل می‌کند. مرحله دوم این طرح روزانه ۲۰۰ هزار مترمکعب به ظرفیت آن افزوده و در مراحل بعدی، ظرفیت کل مجتمع به یک میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.

حدود ۴۰ هزار مترمکعب در روز از این آب برای مصرف آشامیدنی شهرهای بندرعباس، بندر خمیر، علوی و رضوان در هرمزگان و شهرستان رفسنجان در کرمان اختصاص یافته و مابقی برای مصارف صنعتی استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد و همچنین تأمین آب آشامیدنی بخشی از استان‌های مرکزی استفاده می‌شود. این طرح با سرمایه‌گذاری بیش از ۳۷ هزار و ۵۸۵ میلیارد ریال و ۲۰۳ میلیون یورو اجرا شده و برای ۱۰۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده است.

هزینه انتقال؛ گران‌ترین آب ایران

هزینه تولید و انتقال آب شیرین به فلات مرکزی بسیار بالا است. کارشناسان برآورد کرده‌اند که هزینه انتقال هر لیتر آب به استان‌های مرکزی حدود چهار دلار است. با توجه به ظرفیت فعلی ۴۰۰ هزار مترمکعب در روز، هزینه سالانه انتقال آب حدود ۱.۴ میلیارد دلار است و در صورت افزایش ظرفیت به یک میلیون مترمکعب در روز، این رقم به بیش از ۳.۵ میلیارد دلار در سال می‌رسد. هزینه شامل فرآیند نمک‌زدایی، پمپاژ، نگهداری خطوط و افت فشار در مسیر طولانی است.

کارشناسان می‌گویند استفاده از آب تولیدی در صنایع با بازده اقتصادی بالا توجیه‌پذیر است، زیرا صنایع فولاد، مس، انرژی و پتروشیمی می‌توانند هزینه انتقال را پوشش دهند. در مقابل، مصرف آب آشامیدنی در استان‌های دورتر از نظر اقتصادی فشار زیادی ایجاد می‌کند. مسئولان طرح تأکید دارند که امنیت آبی کشور و جلوگیری از بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، ارزش این هزینه‌ها را توجیه می‌کند.

انتقاد مسئولان هرمزگانی

نمایندگان و مدیران محلی هرمزگان اعلام کرده‌اند که سهم واقعی مردم استان از آب تولیدی محدود است و بخش عمده ظرفیت به صنایع و استان‌های مرکزی اختصاص یافته است. آنها خواستار شفافیت در تخصیص آب و اولویت‌بندی مصرف آب آشامیدنی مردم هرمزگان شده‌اند.

چالش‌های زیست‌محیطی و پایداری طرح

هزینه‌های بالای انرژی و انتقال، همراه با دفع پساب شور، فشار مالی و زیست‌محیطی قابل توجهی بر طرح وارد می‌کند. کارشناسان هشدار داده‌اند که بدون مدیریت مناسب، پساب شور می‌تواند به اکوسیستم خلیج فارس آسیب برساند و طرح را از نظر زیست‌محیطی با چالش مواجه کند.

چشم‌انداز آینده و توسعه پایدار

با تکمیل مراحل بعدی و افزایش ظرفیت مجتمع به یک میلیون مترمکعب در روز، طرح می‌تواند به پایداری تأمین آب صنعتی و آشامیدنی در استان‌های مرکزی و تقویت صنایع حیاتی کشور کمک کند. کارشناسان توصیه می‌کنند برای افزایش پایداری اقتصادی و زیست‌محیطی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، مدیریت بهینه پساب شور و شفافیت در تخصیص آب میان استان‌ها ضروری است.

مجتمع آب‌شیرین‌کن خلیج فارس نمادی از توان مهندسی ایران در حوزه آب و انرژی است و نمونه‌ای از تلاش کشور برای مقابله با محدودیت منابع آب در مناطق خشک به شمار می‌رود. با این حال، نگرانی‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی همچنان بخش مهمی از گفت‌وگوی کارشناسان و مسئولان محلی را شکل می‌دهد.