باشگاه خبرنگاران جوان؛زهره شعبانی  -در خیابان‌های قم، تاکسی‌هایی با بدنه‌ زنگ‌زده، موتور‌های خسته و صندلی‌های فرسوده، هر روز هزاران شهروند را جابه‌جا می‌کنند؛ اما آنچه جابه‌جا نمی‌شود، وضعیت بحرانی ناوگان تاکسیرانی است که سال‌هاست در صف نوسازی مانده و هر سال، تنها با وعده‌ای تازه، به عقب رانده می‌شود.

طبق اعلام تاکسیرانی،خودروهایی که بیش از ۱۲ سال عمر دارند، فرسوده محسوب می‌شوند.

شهروندان؛ قربانیان خاموش فرسودگی

فرسودگی تاکسی‌ها فقط مسئله‌ای صنفی نیست؛ مسئله‌ای شهری و زیست‌محیطی است. دود‌های ناشی از موتور‌های قدیمی، نبود تهویه مناسب، و خطرات ایمنی، مستقیماً سلامت شهروندان را تهدید می‌کند. 

طبق آخرین آمار، از میان پنج هزار و  ۹۱۴ تاکسی فعال در قم، بیش از سه  ۵۰۰ دستگاه عملاً فرسوده‌اند. این یعنی بیش از نیمی از ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر، نه‌تنها از استاندارد‌های ایمنی و زیست‌محیطی فاصله دارد، بلکه به منبعی برای آلودگی هوا، نارضایتی عمومی و فشار اقتصادی بر رانندگان تبدیل شده است.

وعده وام ۴۰۰ میلیونی؛ گشایش یا مُسکن موقت؟

 سازمان تاکسیرانی قم، خبر از تصویب وام ۴۰۰ میلیون تومانی با سود ۴ درصد و بازپرداخت ۵ ساله داده است،وامی که قرار است از سوی نوسازی کشور در اختیار رانندگان قرار گیرد. این در حالی است که پیش‌تر، تنها وام ۱۰۰ میلیون تومانی از طریق سازمان تاکسیرانی پرداخت می‌شد. اما پرسش اساسی اینجاست: آیا این وام، با وجود جهش قیمت خودروهای تاکسی به بیش از ۷۰۰ میلیون تومان، واقعاً گره‌گشا خواهد بود؟

 رانندگانی که فاقد سرمایه اولیه، ضامن معتبر یا توان بازپرداخت هستند، چطور می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند؟ آیا این وعده، به‌جای حل بحران، صرفاً به تعویق آن کمک نمی‌کند؟ در شرایطی که بیش از نیمی از ناوگان تاکسیرانی قم فرسوده است، وام ۴۰۰ میلیونی اگرچه گامی مثبت تلقی می‌شود، اما بدون سازوکار اجرایی شفاف، حمایت‌های مکمل، و حذف موانع اداری، ممکن است به یک مُسکن موقت , نه درمانی برای بحران مزمن حمل‌ونقل شهری بدل شود.

نوسازی؟ با این قیمت‌ها فقط یه شوخیه!

آقای نادری، راننده تاکسی پژو مدل ۸۵ ماشینم نفس می‌کشه، من خفه می‌شم» هر روز که استارت می‌زنم، انگار دارم یه پیرمرد مریض رو از تخت بلند می‌کنم. موتور صدا می‌ده، کولر ندارم، بخاری هم فقط بوی دود می‌ده. مسافرها غر می‌زنن، ولی چاره‌ای ندارم. نوسازی؟ با این قیمت‌ها فقط یه شوخیه. من با این ماشین دارم جون می‌دم، نه پول درمیارم.

وام بدون بهره؟ باشه، ولی اون باقی‌مونده رو از کجا بیارم؟

آقای رجبی، راننده تاکسی سمند مدل ۸۶، «سال پیش گفتن سورن ۴۹۰ میلیون، امسال شده ۷۰۰ وام بدون بهره می‌دن، ولی فقط ۴۰۰ میلیون. اون ۳۰۰ میلیون باقی‌مونده رو باید خودت بدی. من نه خونه دارم، نه ضامن، فقط یه ماشین دارم که دیگه جون نداره. نوسازی برای ما نیست، برای اوناییه که پشتشون گرمه.

هر روز یه قطعه عوض می‌کنم، ولی ماشین هنوز زنده‌ست

آقای شریفی، راننده تاکسی خط بیمارستان  می گوید:ماشینم مدل ۸۳ هر ماه یه قطعه‌اش رو عوض می‌کنم. دیگه تعمیرکارا منو به اسم می‌شناسن. ولی نمی‌تونم از کار بیفتم، چون اگه بخوام نوسازی کنم، باید چند ماه بدون درآمد باشم. اون چند ماه رو کی جبران می‌کنه؟

آقای سلطانی، راننده تاکسی خط دانشگاه گفت:من سه ساله دارم تلاش می‌کنم وارد طرح نوسازی بشم. هر بار یه ایراد می‌گیرن: یه بار می‌گن بیمه‌ات ناقصه، یه بار می‌گن باید پیمایش روزانه‌ات بیشتر باشه. ولی همکارم که آشنا داشت، تو دو ماه ماشین نو گرفت. این طرح‌ها فقط برای اوناییه که پارتی دارن، نه برای ما.

۶۰ درصد تاکسی‌ها فرسوده‌اند؛ خدمات در معرض خطر

قاسم طالبی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی قم، در گفت‌وگویی با خبرنگار ما اعلام کرد:حدود ۶۰ درصد از تاکسی‌های فعال در قم فرسوده هستند و ادامه این روند، کیفیت خدمات و ایمنی مسافران را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.

او با اشاره به نقش حیاتی ناوگان تاکسیرانی در حمل‌ونقل شهری، نوسازی این ناوگان را یکی از اولویت‌های اصلی سازمان دانست، اما تأکید کرد که مشکلات مالی و افزایش قیمت خودروهای جدید، مانع از پیشرفت مطلوب در این زمینه شده است.

جهش قیمت خودرو؛ مانعی بزرگ در مسیر نوسازی

طالبی با اشاره به افزایش چشمگیر قیمت خودروهای تاکسی گفت:  سال گذشته قیمت تاکسی سورن حدود ۴۹۰ میلیون تومان بود، اما امسال این رقم به حدود ۷۰۰ میلیون تومان رسیده است.

به گفته او، هرچند تسهیلاتی نظیر وام بدون بهره برای رانندگان در نظر گرفته شده، اما این کمک‌ها تنها بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد و بسیاری از رانندگان توان پرداخت مابقی مبلغ را ندارند.

نوسازی برای هوای پاک‌تر؛ وعده‌ای که هنوز محقق نشده

مدیرعامل تاکسیرانی قم با تأکید بر تأثیر نوسازی بر کاهش آلودگی هوا گفت: خودروهای جدید، نه‌تنها مصرف سوخت کمتری دارند، بلکه عملکرد بهتری در کاهش آلاینده‌ها دارند.

با این حال، آمارهای ارائه‌شده نشان می‌دهد که روند نوسازی بسیار کند و محدود بوده است. از ابتدای سال جاری، تنها ۸۱ دستگاه تاکسی نوسازی شده‌اند و ۶۰ دستگاه دیگر در مراحل پایانی جایگزینی قرار دارند. همچنین برای ۳۰ تاکسی دیگر پیش‌فاکتور صادر شده است.

تاکسی‌ون‌ها در صف انتظار؛ اعتبارات ناکافی، گره‌گشا نیست

طالبی همچنین از وضعیت تاکسی‌ون‌ها خبر داد و گفت: ۲۲۰ دستگاه تاکسی ون نیز در صف نوسازی قرار دارند، اما محدودیت‌های مالی و عدم تأمین اعتبارات کافی، روند نوسازی را کند کرده است.

او خواستار برنامه‌ریزی دقیق‌تر و حمایت جدی‌تر از سوی نهادهای مسئول شد تا این بحران ساختاری در حمل‌ونقل عمومی شهر قم برطرف شود.

نوسازی، ضرورتی فراتر از آمار

در پایان، قاسم طالبی تأکید کرد:  > «ناوگان تاکسیرانی شهر قم نقش مهمی در خدمات‌رسانی به شهروندان دارد. نوسازی آن، علاوه بر بهبود کیفیت خدمات، تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی هوا و ایمنی سفرهای درون‌شهری خواهد داشت.

با توجه به حجم بحران و کندی روند نوسازی، به‌نظر می‌رسد که تنها با اراده‌ای فراتر از وعده‌های سالانه و تخصیص واقعی منابع، می‌توان نفس تازه‌ای به ناوگان تاکسیرانی قم بخشید.

خیابان‌هایی که منتظر نفس تازه‌اند

در شهری که نفس‌هایش به شماره افتاده، هر روز که راننده‌ای با خودرویی خسته به خط می‌زند، هر مسافری که با ترس و تردید سوار می‌شود، و هر طرحی که در پیچ‌وخم بودجه و بروکراسی گم می‌شود، قم یک گام دیگر از هوای پاک، سفر امن و خدمات شایسته دورتر می‌شود. نوسازی ناوگان تاکسیرانی، فقط تعویض خودرو نیست؛ بازسازی  احیای کرامت رانندگان، و ترمیم نفس شهر است. اگر قرار است قم به شهری زیست‌پذیر بدل شود، باید صدای رانندگان شنیده شود، نه فقط در آمار، بلکه در تصمیم‌گیری. خیابان‌های این شهر، منتظر نفس تازه‌ نه در قالب وعده، بلکه در عمل اند.