باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار- با گذشت بیش از سه سال از آغاز جنگ اوکراین، هشدار نخست‌وزیر پیشین ژاپن، فومیو کیشیدا، معنایی تازه و هشدارآمیز پیدا کرده است. کیشیدا در نخستین ماه‌های حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ هشدار داده بود که سرنوشت این جنگ می‌تواند تصویری از آینده آسیا باشد. پیام او روشن بود: همان‌طور که اروپا با توسعه‌طلبی ارضی روسیه دست‌وپنجه نرم می‌کند، آسیا نیز با چالش فزاینده چین درگیر است؛ هر دو روند می‌توانند پیامدهایی عمیق و سرنوشت‌ساز برای مناطق خود داشته باشند.

اکنون، به گزارش فارن پالیسی، تغییر رویکرد ایالات متحده و فشار رئیس‌جمهور ترامپ بر اوکراین برای واگذاری بخشی از خاک خود در برابر صلحی نامشخص، زنگ خطر را برای متحدان آسیایی واشنگتن به صدا درآورده است. ترامپ نه تنها از ولودیمیر زلنسکی خواسته در برابر مسکو کوتاه بیاید، بلکه کشورهای اروپایی را نیز مجبور به پذیرش این تصمیم کرده است. این وضعیت در آسیا پرسش‌های مهمی ایجاد کرده است: آیا آمریکا همچنان یک ضامن قابل‌اعتماد برای امنیت منطقه هند و اقیانوس آرام باقی خواهد ماند؟

کیشیدا پیش‌تر در نشست «شانگری-لا» در سال ۲۰۲۲ تأکید کرده بود که «امروز اوکراین می‌تواند فردای شرق آسیا باشد». این جمله بازتاب‌دهنده دیدگاه دیرینه توکیو در دفاع از «نظم بین‌المللی مبتنی بر قواعد» و ابتکار «هند و اقیانوس آرام آزاد و باز» بود. ژاپنی‌ها، به‌ویژه شینزو آبه، سال‌ها تلاش کردند تا حمایت جهانی از این چارچوب را در برابر قدرت‌گیری چین جلب کنند.

به گزارش فارن پالیسی، ژاپن تنها به حمایت لفظی از غرب بسنده نکرد، بلکه عملاً در صف متحدان واشنگتن قرار گرفت. حضور ژاپن در کنار استرالیا، کره‌جنوبی و نیوزیلند در اجلاس ناتو در مادرید ۲۰۲۲، نشانه‌ای بود از تلاش این کشورها برای پیوندزدن امنیت دو سوی آتلانتیک. اما امروز این تصمیم برای چهار کشور موسوم به «AP4» بیشتر شبیه یک خطای راهبردی به نظر می‌رسد، چرا که عقب‌نشینی ترامپ از سیاست‌های بایدن در قبال اوکراین، آنها را در برابر تغییرات ناگهانی سیاست آمریکا آسیب‌پذیر کرده است.

در مقابل، بسیاری از کشورهای آسیایی مانند چین، هند و اغلب دولت‌های جنوب شرق آسیا، از همان ابتدا از محکومیت مستقیم حمله روسیه خودداری کردند. این احتیاط اکنون برای آنها نوعی دوراندیشی قلمداد می‌شود. به گزارش فارن پالیسی، با چرخش سیاست آمریکا و تلاش برای سازش با مسکو، این کشورها می‌توانند ادعا کنند که تصمیم‌شان برای مقاومت در برابر فشار غرب درست بوده است.

با این حال، چالش‌های امنیتی آسیا پیچیده‌تر از اروپا باقی مانده است. چین برخلاف روسیه که در حاشیه اروپا قرار دارد، در قلب آسیا ایستاده و قدرت آن در مقیاس منطقه‌ای به‌مراتب بزرگ‌تر از روسیه در اروپا است. اختلافات سرزمینی در مرزهای هیمالیا با هند و بوتان، و نیز مناقشات طولانی در دریای جنوبی و شرقی چین، می‌تواند در سایه تضعیف هنجار منع تغییر مرزها با زور، به مرحله‌ای تازه برسد.

نگرانی اصلی همسایگان چین این است که اگر مسکو بتواند با توسل به زور دستاوردهای ارضی خود را تثبیت کند و حتی با فشار ترامپ امتیازات بیشتری بگیرد، پکن نیز ممکن است برای تحقق ادعاهایش در دریاها و حتی نسبت به تایوان، جسورتر شود. تایوان که از زمان ادغام یکجانبه هنگ‌کنگ تحت فشار مضاعف چین قرار دارد، اکنون بیش از پیش در معرض خطر تلقی می‌شود.

از سوی دیگر، تلاش ترامپ برای نزدیک‌کردن روسیه به آمریکا و ایجاد فاصله میان مسکو و پکن، فضای ژئوپلیتیکی تازه‌ای در آسیا رقم زده است. اگرچه اتحاد «بدون محدودیت» میان پوتین و شی جین‌پینگ به‌سادگی فرو نمی‌پاشد، اما تحرکات جدید واشنگتن می‌تواند به هر دو قدرت امکان دهد با دست بازتری با پکن تعامل کنند.

هند نیز از این روند متضرر خواهد شد. دهلی‌نو که همواره هشدار می‌داد فشار غرب روسیه را به سمت چین سوق می‌دهد، اکنون شاهد است که نزدیکی واشنگتن و مسکو هیچ منفعت راهبردی برایش ندارد. بدتر آن‌که ترامپ همزمان روابط خود با شی جین‌پینگ را نیز تقویت می‌کند و این مسئله برای هند نشانه‌ای از کاهش ارزش متحدان منطقه‌ای در معادلات کاخ سفید است.

در اروپا، ترامپ بی‌اعتنا به متحدان سنتی، سرنوشت اوکراین را مستقیماً با روسیه معامله می‌کند و حتی از متحدان می‌خواهد هزینه‌های این توافق را بپردازند. در آسیا که ساختارهای چندجانبه‌ای مانند ناتو وجود ندارد و امنیت بیشتر بر پایه اتحادهای دوجانبه استوار است، این تغییر مسیر واشنگتن می‌تواند برای ژاپن، کره‌جنوبی و استرالیا بسیار پرمخاطره‌تر باشد.

به گزارش فارن پالیسی، سیاست ترامپ بازتاب مستقیم دیدگاه «اول آمریکا»ی اوست. در ماه‌های نخست دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، آسیا شاهد جنبه سخت این رویکرد در حوزه تجارت بوده است و اکنون همین منطق در سیاست امنیتی و دیپلماتیک نیز دیده می‌شود. در چنین شرایطی، هشدار کیشیدا معنایی تازه یافته است: آینده آسیا نه تنها در گرو سرنوشت اوکراین است، بلکه به میزان اتکاپذیری واشنگتن نیز وابسته خواهد بود.

برای متحدان آسیایی آمریکا، پیام روشن است؛ آنها باید خود را برای آینده‌ای آماده کنند که در آن تعهدات ایالات متحده گذرا و موقت باشد و بار اصلی تأمین امنیت منطقه بر دوش خودشان بیفتد.