باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی - اگر به دیدن قلعه فلک‌الافلاک رفته باشید، تنها چند قدم آن‌سوتر در محله قدیمی «درب باباطاهر» بنایی تاریخی خودنمایی می‌کند.

 خانه‌ای ۷۳۰ متری که با سنگ، خشت خام، چوب و ملات آهک ساخته شده و از همان ابتدا شکوه معماری قاجاری را به رخ می‌کشد.

 این بنا که در خیابان قدیمی «دوازده برجی» (امام خمینی کنونی) قرار دارد، به نام «خانه آخوند ابو» شناخته می‌شود.

 از قاضی‌القضات تا آخوند ابو

خانه در ابتدا به میرزا محسن قاضی، حاکم و قاضی‌القضات خرم‌آباد تعلق داشته است.

او در این عمارت هم زندگی می‌کرده و هم به دعاوی مردم رسیدگی می‌کرده است. بعدها این خانه به دست فرزندان خاندان قاضی رسیده و در نهایت به شیخ ابوطالب قاضی، مشهور به «آخوند ابو» واگذار شده است.

آخوند ابو آخرین فرد از خاندان قاضی بود که در این خانه زندگی کرد. این خاندان ریشه‌ای خوزستانی داشتند اما سال‌ها مناصب قضایی لرستان را بر عهده گرفتند.

پس از پایان حضور این خاندان، میراث فرهنگی خانه را خریداری و مرمت کرد تا به عنوان یک بنای تاریخی حفظ شود.

 حوض فیروزه‌ای و معماری اصیل ایرانی

پس از عبور از هشتی و دالان ورودی، حیاطی وسیع با سنگ‌فرش‌های منظم و حوضی سنگی و فیروزه‌ای در مرکز خانه چشم‌نوازی می‌کند. از دل این حیاط، قلعه فلک‌الافلاک همچون نگینی در قاب خانه پیداست.

خانه دارای دو بخش اصلی است: ضلع شمالی (زمستانه) که دو طبقه دارد و برای روزهای سرد استفاده می‌شده، و ضلع جنوبی (تابستانه) که یک‌طبقه است و در گرمای لرستان کارکرد بیشتری داشته است.

جلوه‌های معماری قاجاری

نمای آجری خانه با هنر آجرکاری سنتی مزین شده است. تزئینات آجری چون «دندان موشی»، «راسته و خفته»، «نهاز» (بیرون‌زدگی‌ها) و «نخیر» (تورفتگی‌ها) در جای‌جای بنا دیده می‌شوند.

 قطاربندی‌های زیبا در رخبام نیز بر شکوه این خانه افزوده‌اند.

اگرچه نام معمار بنا مشخص نیست، شواهد نشان می‌دهد که معماران بومی خرم‌آباد در ساخت آن نقش داشته‌اند.

درهای چوبی آبی‌رنگ با شیشه‌های رنگی، دو دری، سه دری و پنج‌دری‌ها، همه نشانه‌ای از معماری اصیل ایرانی و ترکیب آن با تأثیرات غربی در دوران قاجار است.

 زمستانه باشکوه، تابستانه دلنشین

بخش زمستانه با دو راه‌پله، طبقه دوم و شاه‌نشین جلوه‌ای ویژه دارد. از این طبقه، چشم‌انداز قلعه فلک‌الافلاک تماشایی است. گچ‌بری‌های ساده اما زیبا در اتاق‌ها دیده می‌شود و مهتابی بخش جنوبی خانه یادگار شب‌های خنک تابستان است.

این بنا در مجموع ۱۵ اتاق با ابعاد مختلف دارد و در کنار آن مطبخ، انبار و دیگر فضاهای خدماتی نیز طراحی شده‌اند. هرچند بخشی از سقف‌های چوبی در مرمت‌های اخیر با مصالح مدرن جایگزین شده، اما اصالت بنا همچنان حفظ شده است.

خانه آخوند ابو تنها یک بنای تاریخی نیست؛ این خانه آینه‌ای از زندگی اجتماعی و سیاسی خرم‌آباد در دوران قاجار است. از یک‌سو محل سکونت و کار قاضی‌القضات بوده و از سوی دیگر امروز به نمادی از هویت شهری و فرهنگی مردم لرستان تبدیل شده است.

قرارگیری این بنا در کنار قلعه فلک‌الافلاک، پیوندی میان قدرت سیاسی و زندگی مردمی را به تصویر می‌کشد.حوض فیروزه‌ای، پنجره‌های رنگی و حیاط وسیع، نشان می‌دهند که چگونه معماری ایرانی در خدمت آرامش و زیبایی بوده است.

خانه تاریخی آخوند ابو، همچون نگینی در مجاورت فلک‌الافلاک، بخشی از تاریخ زنده لرستان است. حفظ و معرفی آن می‌تواند نه‌تنها یادگاری از گذشته را برای نسل‌های آینده نگه دارد، بلکه به عنوان جاذبه‌ای گردشگری، سهمی در رونق فرهنگی و اقتصادی خرم‌آباد داشته باشد.