باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - مؤلفه‌هایی مانند تنش آبی، افت منابع زیرزمینی، کمبود اعتبارات، ضعف در نگهداری تأسیسات و حوادث طبیعی (مانند سیل و خشکسالی) در تعمیق این مسأله نقش دارند.

تأسیسات آب روستایی به مجموعه تجهیزاتی گفته می‌شود که صرفاً برای تأمین، انتقال، ذخیره و توزیع آب (عمدتاً شرب و بهداشتی) در روستا‌ها طراحی می‌شوند. این تأسیسات معمولاً کوچک‌تر از تأسیسات شهری‌اند، اما به لحاظ پراکندگی، هزینه نگهداری، حساسیت کیفیت آب و دسترسی جغرافیایی، چالش‌های پیچیده‌ای دارند.

در ادامه، وضعیت کنونی، چالش‌ها، اقدامات جاری و پیشنهاد‌ها برای بهبود تأسیسات آب روستایی در لرستان تشریح می‌شود.

شاخص‌های دسترسی و پوشش

شاخص بهره‌مندی روستا‌های لرستان از آب لوله‌کشی سالم و بهداشتی حدود ۵۹٫۳۴ درصد اعلام شده است.

 در قالب پروژه «آبرسانی به ۶ روستا»، تأسیساتی شامل چشمه، چاه، مخازن، شبکه توزیع، خطوط انتقال و ایستگاه پمپاژ اجرا شده است تا جمعیتی بالغ بر ۴۴۰۰ نفر را تحت پوشش قرار دهد.

شرکت آب و فاضلاب لرستان در سال‌های اخیر پروژه‌هایی مانند نشت‌یابی شبکه، هوشمندسازی مخازن و آبرسانی روستایی را در دستور کار قرار داده است.  

راه‌اندازی ۳۲ دستگاه سامانه تله‌متری تأسیسات آب روستایی در لرستان 

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب لرستان گفت: در شش ماهه اول امسال ۳۲ دستگاه سامانه تله‌متری تأسیسات آب روستایی در استان با هدف بهینه‌سازی مدیریت آب راه‌اندازی شد. نورالدین نوری یزدان، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب؛ با اشاره به توسعه سامانه‌های تله‌متری و کنترل از راه دور تاسیسات آب روستایی در سطح استان اظهار کرد: با نصب و راه‌اندازی ۳۲ دستگاه سامانه تله‌متری در نیمه اول سال جاری، ضریب بهره‌مندی تاسیسات از این سامانه‌ها از ۲۲.۵ به ۲۷.۵ درصد افزایش یافته است.

وی افزود: شهرستان‌های پلدختر، دلفان، ازنا، الشتر و چگنی هم اکنون تحت پوشش این سامانه‌های نوین قرار گرفته‌اند و عملیات اجرایی برای نصب تجهیزات در شهرستان کوهدشت نیز در روز‌های آینده آغاز می‌شود.

نور یزدان با اشاره به برنامه‌ریزی برای توسعه بیشتر این سامانه‌ها، خاطرنشان کرد: برای شهرستان‌های رومشکان، الیگودرز و خرم‌آباد نیز پیش‌بینی‌های لازم توسط همکاران انجام شده و کار‌های کارشناسی و برآورد به پایان رسیده است. این پروژه در مرحله تهیه مجوز برای برگزاری مناقصات هستند.

وی با اشاره به مزایای راه‌اندازی این سامانه‌ها گفت: اثربخشی بهتر در بهره‌برداری و راهبری تاسیسات، جلوگیری از سرریز مخازن آب و هدررفت این مایه حیاتی و آگاهی از آخرین وضعیت منابع تامین آب و سامانه‌های ارتباطی از مزایای این سامانه‌ها است.

کاهش مصرف انرژی و بهره‌مندی ذی‌نفعان و رضایتمندی مشترکین از تامین آب پایدار در حوزه روستایی از دیگر مزایای این سامانه است که مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب لرستان مطرح می‌کند. 

نوریزدان گفت: این اقدام، گامی مهم در جهت بهینه‌سازی مدیریت آب و ارتقای خدمات‌رسانی به مشترکان روستایی استان محسوب می‌شود.

تأسیسات فاضلاب روستایی

اگرچه موضوع فاضلاب در روستا‌ها کمتر مورد توجه عمومی قرار می‌گیرد، اما در استان لرستان نیز پروژه‌هایی در دست اجرا است:

در گزارش‌های شرکت آب و فاضلاب لرستان، تکمیل تأسیسات فاضلاب در چند روستا از جمله کندمینه (الیگودرز)، کفراج (نورآباد)، چغابدار (دورود) و بدرآباد (خرم‌آباد) ذکر شده که پیشرفت آنها به دلیل کمبود اعتبارات محدود بوده است.

 برنامه کوتاه‌مدت شامل تکمیل عملیات ساختمانی، اجرای خطوط شبکه جمع‌آوری فاضلاب و ارتقای ظرفیت تصفیه‌خانه‌ها در شهرستان‌های مختلف اعلام شده است.

سد ایوشان در حدود ۴۰ کیلومتری شرق خرم‌آباد یکی از پروژه‌های عمده تأمین منابع آب است که می‌تواند در تأمین آب برای مصارف شهری و روستایی نقش داشته باشد.

 سد رودبار لرستان نیز یکی از سد‌های مهم در استان است که علاوه بر اهداف تولید برق، نقش تنظیم جریان و تأمین آب را دارد.

 همچنین در بخش کشاورزی، در سه سال اخیر حدود ۸ ایستگاه پمپاژ برای اراضی کشاورزی لرستان راه‌اندازی شده است که می‌تواند اثرات مثبتی در افزایش بهره‌وری منابع آب داشته باشد.  

جنبه‌های تاریخی و فرهنگی

یکی از یافته‌های جالب در حفاری‌ها، کشف سیستم آبرسانی تاریخی در لرستان است: این سیستم تقریباً ۲۰۰ ساله متشکل از چند کوزه سفالی متصل به لوله‌های گِلی بوده است که نشان می‌دهد در گذشته نیز مردم منطقه برای انتقال آب به روش‌های بومی و مهندسی‌شده تدابیری به کار می‌برد.

پروژه آبرسانی به روستا‌ها یکی از اولویت‌ها در استان است و در برخی نقاط تکمیل و بهره‌برداری شده است.

 شرکت آب و فاضلاب استان اقداماتی مانند نشت‌یابی شبکه، هوشمندسازی مخازن و اقدامات فنی برای کاهش هدررفت آب را در دستور کار قرار داده است.

 برنامه فاضلاب روستایی در برخی روستا‌ها اجرا شده و ادامه دارد، هرچند پیشرفت آن کند است. احداث ایستگاه‌های پمپاژ در اراضی کشاورزی نیز به عنوان بخشی از مدیریت آب مزرعه‌ای انجام شده که در بلندمدت می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی کمک کند.